Khi nào bị cáo được tuyên án dưới mức thấp nhất của khung hình phạt?

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam

ANTD.VN -Thời gian qua trong một số vụ án, bị cáo được tuyên án dưới mức thấp nhất khung hình phạt. Nhiều người đặt câu hỏi: Hội đồng xét xử dựa vào căn cứ pháp lý nào để đưa ra phán quyết đó?

Để làm rõ nội dung trên, Luật sư Nguyễn Thị Thu - Đoàn Luật sư Hà Nội cho biết, Điều 54 BLHS 2015 quy định, Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật khi người phạm tội có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật này.

Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng không bắt buộc phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật đối với người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể.

Trong trường hợp có đủ các điều kiện quy định tại khoản 1 hoặc khoản 2 Điều này nhưng điều luật chỉ có một khung hình phạt hoặc khung hình phạt đó là khung hình phạt nhẹ nhất, thì Tòa án có thể quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt hoặc chuyển sang một hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn. Lý do của việc giảm nhẹ phải được ghi rõ trong bản án.

Quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng là chế định thể hiện sự ưu việt của pháp luật hình sự Việt Nam, đề cao tính nhân văn, nhân đạo đối với người có hành vi phạm tội thông qua việc giảm bớt trách nhiệm hình sự bằng việc áp dụng loại hình phạt khác nhẹ hơn và mức hình phạt bị áp dụng thấp hơn đối với người bị kết án. Quy định này nhằm tạo điều kiện cho người bị kết án nhận ra lỗi lầm, tích cực cải tạo để trở thành người có ích cho gia đình, xã hội - Luật sư Thu nhận định.

Pháp luật quy định rõ về căn cứ tuyên án dưới mức thấp nhất của khung hình phạt (ảnh minh họa)

Pháp luật quy định rõ về căn cứ tuyên án dưới mức thấp nhất của khung hình phạt (ảnh minh họa)

Về căn cứ quyết định hình phạt trong trường hợp quyết định hình phạt nhẹ hơn luật định, theo Luật sư Thu, trước hết, đó là các quy định của Bộ luật hình sự. Ngoài ra cần xem xét tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội.

Khi xem xét căn cứ này Tòa án phải đánh giá một cách toàn diện, khách quan về tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội để quyết định loại hình phạt, khung hình phạt phù hợp.

Nhân thân người bị kết án là căn cứ không chỉ phản ánh mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội mà còn phản ánh khả năng cải tạo, giáo dục của người bị kết án cũng như hoàn cảnh đặc biệt của họ. Vì vậy có thể nói, căn cứ nhân thân người bị kết án chính là cơ sở để cá thể hóa hình phạt khi quyết định hình phạt nhẹ hơn luật định.

Bên cạnh đó, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ không phải là yếu tố quyết định đến tính chịu trách nhiệm hình sự của người bị kết án nhưng lại là yếu tố có tính ảnh hưởng cao đến việc quyết định hình phạt đối với người bị kết án.

Khi quyết định hình phạt nhẹ hơn luật định phải tuân thủ tuyệt đối nguyên tắc có từ 2 tình tiết giảm nhẹ tại khoản 1 Điều 51 BLHS. Do vậy, dù người bị kết án có rất nhiều tình tiết giảm nhẹ tại khoản 2 Điều 51 nhưng chỉ có một tình tiết giảm nhẹ tại khoản 1 thì được xác định là không đủ điều kiện và không được quyết định hình phạt nhẹ hơn luật định.

Ngoài ra, tình hình tài sản, khả năng thi hành của người bị kết án là căn cứ mới được bổ sung trong BLHS và là bắt buộc khi quyết định hình phạt nhẹ hơn luật định trong trường hợp phạt tiền đối với người bị kết án - Luật sư Thu nhấn mạnh.