Đường lên Chế Tạo
Để đến được Chế Tạo, trước mặt là những con đường dốc dựng đứng thử thách tay lái của kẻ lữ khách đường xa. Ngày nay đoạn đường đầu tiên ấy đã được trải bê tông nên việc đi lại của đồng bào có bớt khó khăn nhưng những khúc cua gắt thì vẫn luôn còn đó. Những công nhân làm đường ở đây cho biết, để làm được đoạn đường ngắn này mất vài năm và cũng chỉ làm được vào mấy tháng mùa khô. Chặng đường còn lại như một chuyến đi “hành xác” trong con mắt của những người bình thường nhưng lại là niềm đam mê với giới off-road. Ấy là những con dốc nền đất cao vời vợi, trơn trượt và nhầy nhụa vào những ngày cơn mưa rừng đi qua. Xe máy về số 1 mà vẫn phải gằn lên những tiếng giận dữ, bô bốc khói nghi ngút. Rồi những đoạn đường đầy sỏi đá, chỉ còn cách hò nhau kẻ đẩy, người kéo, bánh xe quay tròn, chết gí trong những bùn đất vàng khè.
Trên cung đường khám phá rừng Chế Tạo sẽ mang lại những ấn tượng rất thú vị, mặc cho hiểm nguy luôn rình rập các tay lái. Tựa như những thước phim ấn tượng, quang cảnh biến đổi liên tục trên chặng đường 35km ấy, từ những thửa ruộng bậc thang đẹp mê hồn tới những thác nước tung bọt trắng xoá và đâu đó tiếng dòng suối mát lành đang róc rách tuôn chảy, gió của rừng đùa trên những tán cây cổ thụ vô tình tạo nên bản nhạc đầy mê hoặc. Bên những con đường mảnh như sợi chỉ quanh co, uốn khúc trên các sườn đồi, sườn núi bạt ngàn sắc hoa đỗ quyên, hoa mua tím... và cả khu rừng nguyên sinh Chế Tạo đầy quyến rũ khi xe lướt qua rừng phong lá đỏ, hay vạt hoa trẩu trắng.
Nằm trên dải sơn mạch Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, rừng Chế Tạo được đánh giá là khu rừng nguyên sinh đẹp bậc nhất bởi còn khá nguyên vẹn với nhiều loài cây lá rộng, lá kim và thảm thực vật, động vật phong phú. Con đường nhỏ xuyên qua cánh rừng già, với những thân cây cổ thụ lừng lững. Những cây sở già nở hoa rụng trắng cả lối đi đẹp đến ngỡ ngàng. Rồi ở một góc rừng cây phong già buông lá đỏ rực trong nắng thu giống như một bức tranh tuyệt mỹ của thiên nhiên mà không góc máy, thước phim nào có thể ghi lại được.
Quanh những vạt rừng nguyên sinh là nơi quần cư của đa phần đồng bào dân tộc Mông với một nền văn hoá phong phú. Những người Mông họ Giàng, họ Sùng, họ Hảng với trái tim tự do của tộc người, vài trăm năm trước ngược dốc, ngược rừng lên tìm đất định cư, đi tìm ấm no cho cuộc sống mới.
Qua bao bận lên đỉnh xuống thung rồi đâm xuyên rừng già, cũng vừa lúc xã Chế Tạo chào đón kẻ lữ khách bởi vạt nắng chiều vừa vụt tắt. Trung tâm xã là một dãy nhà 2 tầng, một trạm y tế bé xíu và cách đó không xa là khu trường nội trú. Tất cả nằm lọt thỏm giữa màu xanh xám của bên núi, bên rừng và những thảm sương nhè nhẹ của buổi chiều nơi rẻo cao.
