Hà Nội từng có một thứ nghề…

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Lâu nay, trên đường phố Hà Nội vắng bóng và gần như mất hẳn một số nghề kiếm sống mà ngày xưa rất thịnh hành…
Nghề tẩm quát dạo đã thay đổi theo năm tháng

Nghề tẩm quát dạo đã thay đổi theo năm tháng

Nghề tẩm quất dạo

Cách đây độ 40 năm, vào những đêm hè, khoảng 20h trở đi, khi đường phố đã vắng bóng người qua lại, trời oi bức, vài gia đình bắc ghế ra hiên ngồi hóng mát, trẻ nhỏ trải chiếu ra hè nằm thì từ xa vọng lại tiếng rao: “Quất đê…ê…ê… tẩm quất…đê…ê…”. Bác tôi ngồi trên ghế đã lâu, thi thoảng lại đưa mắt về cuối đường như chờ đợi. Tiếng “quất đê….ê…” làm bác tươi nét mặt.

Mọi tối cứ tầm này là ông lão tẩm quất mù với cặp kính đen, bộ quần áo nâu ta bạc phếch, nách cắp chiếc chiếu đơn, tay khua khua chiếc gậy trúc tìm đường xuất hiện. Bác tôi gần như tối nào cũng phải “súc miệng” một bài tẩm quất thì đêm mới ngủ được, lâu ngày thành nghiện. Khi tiếng gậy đã khua cộc cộc đến gần, bác đứng dậy bước qua hè tóm chiếc gậy của ông lão tẩm quất lôi vào. Tuy mắt mù nhưng ông lão tẩm quất lại rất tinh. Biết nhà này hay có khách chờ nên gần đến đoạn đường quen là ông lão lại cất giọng: “Quất đê….”. Lũ trẻ đang nằm nhổm cả dậy, đứa nào cũng quần đùi cởi trần vây quanh ông lão để hóng.

Ông lão bắt đầu ngồi xổm, đặt chiếc gậy bên cạnh rồi làm công việc quen thuộc là trải chiếc chiếu một xuống hè, trong khi bác Thành cởi may ô rồi nằm úp mặt xuống chiếu, chân tay buông thõng. Hai sống bàn tay ông lão “múa” trên lưng bác tôi như cái máy phát ra âm thanh tanh tách.

Đôi tay chạy khắp lưng, chạy đến đâu kêu đến đấy. Tiếp đến là động tác bẻ tay, bẻ chân, bẻ cổ, khắp người đều phát ra tiếng răng rắc, khùng khục… Lũ trẻ được chứng kiến màn tẩm quất như trò xiếc không biết bao lần mà vẫn sướng rơn. Xong hết bài, bác tôi nhổm dậy khoan khoái với chiếc áo treo trên cánh cửa móc ra 5 hào trả công. Ông lão vơ chiếc chiếu cuộn vào nách rồi cầm gậy đứng dậy. Một thằng bé sẽ tiện chân cầm đầu gậy dắt xuống đường. Rồi ông đi xa dần, tiếng “quất…” vẫn kéo dài và chìm vào màn đêm. Ông ra ga Hàng Cỏ, thời điểm hành khách đang mệt mỏi vì chờ tàu ngược Lạng Sơn thế nào cũng kiếm được vài khách nữa.

Nhưng thời nay ai mà còn dám gọi mấy ông lão mù vào nhà nữa, vừa mất vệ sinh vừa bệ rạc. Giờ thì khách ít tiền cũng vào spa, không thì các trung tâm vật lý trị liệu, sẽ được các cô gái dẫu không đẹp như mơ thì cũng trẻ trung sạch sẽ chứ đâu hôi hám như mấy ông quất dạo.

Nghề hàn dép nhựa nay chỉ còn là giai thoại

Nghề hàn dép nhựa nay chỉ còn là giai thoại

Nghề hàn dép nhựa

Hàng sáng cứ tầm 7-8h, một ông bác có tuổi tóc hoa râm, mặc áo bộ đội bạc màu rộng thùng thình lại xách đồ nghề đi kiếm sống. Đồ nghề là chiếc thùng sắt tây cao chừng 30 phân, trong có chiếc bếp dầu và que mỏ hàn. Một chiếc làn cũ đựng nguyên liệu là những mảnh dép nhựa đủ màu được cắt nhỏ chứa trong một hộp bánh quy, thêm ít dầu tây (dầu hỏa) trong chai bia Vạn Lực, bi đông nước, cặp lồng cơm ăn trưa và 2 chiếc ghế gỗ con con để chủ và khách ngồi. Một tay xách thùng đồ nghề, tay kia xách làn, bác ta sẽ đi tắt từ đường Đại Cồ Việt băng qua cổng công viên Thống Nhất để đến chỗ ngồi quen thuộc hàng ngày là ga Hàng Cỏ. Chỉ chừng mươi phút sau đã xuất hiện 2 vị khách, một anh bộ đội trẻ trên vai vẫn đeo ba lô, một bác đứng tuổi chắc đang chờ tàu. Anh bộ đội rút chiếc dép nhựa Tiền Phong đang đi ở chân: “Bác xem hàn giúp cháu, chiếc quai dép này sắp đứt”.

Cầm chiếc dép nhựa trắng xoay ngang, xoay dọc bằng con mắt “nhà nghề”, bác thợ hàn bảo: “Của anh phải hàn lại quai sau, mũi dép kia thì rách xuống tận đế thế này. Hết 1 đồng cả thảy”. “Tám hào được không bác?”. “Khỏi mặc cả. Tôi làm cho anh đôi này bảo đảm đến lúc muốn vứt đi vẫn không bong, mà là hàn bằng đúng chất liệu nhựa trắng Tiền Phong hẳn hoi”.

Anh bộ đội đồng ý và tháo ba lô để bên cạnh trong khi bác thợ hàn lấy chiếc ghế gỗ nhỏ bằng viên gạch cho anh ngồi. Ông khách kia cho bác xem chiếc dép đã mòn gót, quai sau, quai trước đã hàn nham nhở. Bác thợ lắc đầu: “Đôi này của bác không hàn được vì là nhựa tái sinh. Có hàn thì đi vài ngày rồi lại bong”.

Nhấc chiếc bếp dầu con từ trong thùng đồ nghề, bác thợ đổ dầu rồi châm lửa, 6 ngọn bấc bốc xanh lè. Vặn cho nhỏ lửa rồi đặt lại vào trong thùng sắt tây, đặt miếng tôn mỏng bằng quyển vở lên chốc bếp, lúc này người thợ lành nghề mới mở hộp nguyên liệu chọn những miếng nhựa trắng đã được cắt nhỏ bằng đầu ngón tay để riêng. Hai que hàn bằng sắt một cái đầu đập bẹt, cái kia có đầu như mỏ hàn điện được đặt trên tấm tôn đã đỏ lửa. Khi 2 mỏ hàn đã đủ nhiệt, giờ là lúc bác thao tác rất thành thạo. Miếng nhựa trắng được đặt đúng chỗ quai đứt, bác dùng chiếc que hàn dẹt di di đến khi nhựa nóng chảy khiến 2 quai dép dính liền vào nhau. Để một lát cho nguội, bác dùng giấy nháp cọ cho phẳng lì. Mọi động tác thuần thục.

Bác thợ hàn ấy có lẽ đã mất từ lâu, và kể từ đó nghề hàn dép nhựa trong tôi cũng mất luôn theo bác. Giờ dép nhựa chỉ cần hơi ngả màu là người ta đã vứt đi. Mà dép nhựa cũng chỉ để đi lại loanh quanh, chứ thiên hạ ưa dùng giày Gucci, Puma, Adidas… Nghề ấy nay chỉ còn là giai thoại.

Nghề khắc bút

Những năm trước và sau giải phóng Sài Gòn, ở cửa đền Ngọc Sơn bên hồ Hoàn Kiếm thường xuất hiện một thanh niên ngồi khắc bút máy. Đồ nghề của anh cũng khiêm tốn, chỉ có chiếc hộp gỗ to bằng 2 quyển vở trên có nắp kính, bên trong bày khoảng 5-6 chiếc bút máy các loại đều được khắc chữ rất đẹp. Chữ thường viết nghiêng theo lối cổ điển, mỗi bút lại được khắc nội dung khác nhau. Chiếc bút Kim Tinh nắp vàng Trung Quốc nổi bật với hàng chữ: “Thân tặng bạn L…” trên thân, cuối hàng chữ còn khắc cánh hoa hồng.

Nghề khắc bút giờ đây đã mai một

Nghề khắc bút giờ đây đã mai một

Bút thì có nhiều loại, nhưng hồi đó ai có điều kiện thì mới dùng bút Kim Tinh (Trung Quốc sản xuất), còn đa số đều dùng bút Hồng Hà của Việt Nam. Anh thợ khắc bắt đầu công việc bằng một lưỡi dao nhỏ xíu, nhưng rất sắc. Phần chuôi dao được gắn vào thân của chính 1 chiếc bút cũ. Anh đưa lưỡi dao đến đâu nét chữ hiện lên đến đó. Khi đã khắc hết hàng chữ, anh lấy thứ bột trắng xoa lên, lúc này thân bút hiện rõ nét chữ nghiêng rất đẹp “Kỷ niệm ngày tạm biệt em” nổi bật trên nền màu đỏ. Theo yêu cầu của khách, trên hàng chữ còn khắc đôi chim bồ câu trắng chạm mỏ vào nhau tượng trưng cho tình yêu vĩnh cửu. Có vài người hiếu kỳ đứng xem bàn tay khéo léo như múa trên thân cây bút máy của vị khách thuê khắc. Anh thợ đưa lưỡi dao đến đâu mạt nhựa từ thân bút rơi ra đến đó, anh dùng chiếc khăn vải mỏng lau sạch và chữ hiện dần ra như một phép màu.

Trả 3 hào tiền công, vị khách cầm trên tay chiếc bút ngắm đi ngắm lại ra chiều ưng ý rồi đi nhanh ra bến tàu điện Bờ hồ khi nghe thấy tiếng keng keng của đoàn tàu từ phố Huế vọng tới. Bây giờ yêu nhau, người ta kỷ niệm bằng những chiếc điện thoại thông minh, nhẫn đính kim cương hay dây chuyền vàng… Mấy ai còn tặng bút khắc chữ rắc bột phấn, như thế dễ bị người yêu nói lời chia tay lắm.

Tin đọc nhiều