Những ký ức màu đỏ
Từ Vân có thời cả làng đều làm nghề may cờ đỏ sao vàng. Những ngày lễ hội và vào dịp xuân về không khí trong làng thật rộn ràng. Người người may cắt phơi vải đỏ rực cả làng. Trong khi đó nhà nhà nhộn nhịp tiếng máy khâu. Những đoàn xe rầm rập vào ra. Đó là những kiện hàng đầy ắp những lá cờ được đưa đi khắp nơi. Nổi tiếng nhất trong làng là gia đình nghệ nhân Đặng Thị Đàm (67 tuổi). Bà nối nghiệp gia đình may cờ lâu năm nhất và cũng là xí nghiệp may nhiều loại mẫu cờ. Con trai bà là nghệ nhân Nguyễn Văn Phục hiện nay cũng là người sớm sử dụng công nghệ hiện đại để thiết kế và may các mẫu cờ của các nước trên thế giới.
Sau đó, chúng tôi được bà Đàm kể chuyện về quá khứ của làng may cờ Từ Vân. Trước kia làng chỉ có nghề thêu là chính. Từ hàng trăm năm trước những người thợ thêu đã có mặt ở 36 phố phường Thăng Long xưa. Họ nhận hàng từ các nhà may áo dài, áo lễ hội hoặc thêu tranh, cờ Phật… Thời Pháp thuộc, người làng Tự Vân đã có những cửa hàng bán đồ thêu và cờ ở phố Hàng Bông và những đường quanh hồ Hoàn Kiếm. Thế rồi một ngày cả làng Từ Vân được báo tập trung bí mật làm cờ đỏ sao vàng cho cách mạng cướp chính quyền (19-8-1945).
Bố chồng bà kể lại trong những ngày Cách mạng tháng Tám mùa thu năm đó cả làng phải thắp đèn dầu thêu cờ suốt đêm. Hàng nghìn lá cờ đỏ sao vàng của làng Từ Vân theo dòng người từ năm cửa ô kéo về cướp chính quyền. Từ đây, Hợp tác xã “Cờ đỏ” của những người thợ làng Từ Vân cũng được thành lập sau khi hòa bình lập lại (1954). Cả làng tập trung may cờ và thêu cờ theo đơn đặt hàng từ khắp các vùng miền đất nước.
Công đoạn thêu lá cờ Tổ quốc
Kỷ lục của làng cờ
Ký ức tràn về, anh Phục, con trai nghệ nhân Đàm bồi hồi kể lại câu chuyện cách đây hơn 20 năm khi nhận một hợp đồng táo bạo nhất trong đời mình. Đó là một kỷ niệm không thể nào quên thời còn trai trẻ sung sức ở tuổi 22. Nguyễn Văn Phục được cha mẹ dạy làm nghề thêu và may cờ từ khi còn nhỏ nên khá thành thạo về công việc và bắt tay vào cùng cha quản lý công việc ở xí nghiệp.
Khi được đơn vị bộ đội biên phòng đến đặt hàng gia đình anh may một lá cờ rộng 54 mét vuông để treo trên cột cờ Lũng Cú, Hà Giang. Cha anh ngần ngại và chưa dám nhận lời làm hợp đồng. Bởi cả làng này chưa bao giờ may lá cờ quá lớn như vậy. Từ khâu chọn vải đến may kết nối và tỉ lệ ngôi sao thế nào cả là một thử thách ở thời điểm đó. Nhưng sau một đêm suy nghĩ anh Phục đã xin bố cho làm. Đó là lá cờ linh thiêng và tự hào trên biên giới Tổ quốc (đại diện cho 54 dân tộc ở nước ta).
Tiếng đồn dậy lên trong làng. Không ít người nửa tin nửa ngờ về chí khí của lớp thợ “tuổi trẻ tài cao” này. Nhưng rồi các cụ nghệ nhân thấy, đây là trách nhiệm đáng tự hào của cả dân làng mình, vậy tất cả cùng nhau hoàn thành. Được mọi người khích lệ, Nguyễn Văn Phục càng tràn đầy niềm tin bắt tay vào công việc đầy thử thách này. Phải nói đây là một dự án lớn không phải vì tiền mà còn là danh dự của quê hương. Nguyễn Văn Phục bắt đầu lập bản thiết kế với những số liệu “khủng” mà trước đó trong mơ anh cũng không nghĩ tới mình sẽ may một lá cờ lớn đến vậy.
Sau hàng chục ngày tìm mua và chọn lọc chất liệu, Nguyễn Văn Phục mới bắt tay vào thực hiện công trình của mình. Anh đã phải mất nhiều đêm mải mê cắt thử ngôi sao lớn trên giấy bồi. Một tháng sau, chiếc cờ kỷ lục đã ra đời trong sự mừng rỡ của bà con thôn xóm. Nhất là niềm vui bừng lên khi mọi người qua màn ảnh truyền hình đã được ngắm lá cờ của làng mình tung bay trên đỉnh cột cờ Lũng Cú, nơi địa đầu Tổ quốc.
Tuy kỷ lục đã được xác lập cách đây hơn 20 năm, nhưng niềm vui vẫn hiện lên sáng ngời trong ánh mắt của mọi người.
Nhà thơ, nhà báo Vương Tâm
Màu cờ tôi yêu
Vào tiết xuân dọc đường làng những khu vườn trồng hoa bắt đầu khoe sắc. Chúng tôi đi trong tiếng hát của học sinh đang tập ở đình làng chuẩn bị đón Tết với bài ca “Màu cờ tôi yêu” (sáng tác Phạm Tuyên). Bài hát thường được mở đầu cho những ngày hội trong làng Từ Vân với những lời ca đầy tự hào: “Cờ bay màu của niềm tin. Đỏ như lời hứa của mình em ơi… Trong vui sướng giữa thương đau. Màu cờ đỏ thắm màu lòng tôi. Ru em trong ánh mặt trời. Ôi màu cờ ấy là lời tình yêu…”.
Bảy mươi lăm năm qua, hàng chục triệu lá cờ đỏ sao vàng của làng Từ Vân đã tung bay trên khắp mọi miền Tổ quốc. Ký ức hừng hực của tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám luôn là dấu mốc son cho sự ra đời của làng may thêu cờ Từ Vân. Hàng chục nghìn lá cờ của làng Từ Vân cuồn cuộn trong nhịp điệu của bài ca: “Mười chín tháng Tám. Ánh sao tự do đưa tới. Cờ bay muôn nơi, muôn ánh sao vàng. Máu pha tươi hồng trên lá cờ bay khắp chốn giang sơn…”. Giờ đây, những đoàn xe từ khắp nơi về làng mua cờ chuẩn bị cho mọi người đón ngày vui mới. Không khí rạo rực trong ánh nắng vàng trên cánh đồng hoa Từ Vân. Những lá cờ trên mỗi nóc nhà như đang cất cánh bay lên trong gió xuân tràn về.
