- Bài học chống dịch từ châu Âu: Một mình vaccine không ngăn cản được Covid-19!
- Châu Âu khẩn cấp áp đặt các biện pháp ngăn ngừa đại dịch Covid-19 bùng phát
- Kỳ vọng vào thuốc điều trị Covid-19 làm thay đổi cuộc chiến chống đại dịch
Làn sóng Covid-19 thứ năm của Nhật Bản gần như đã biến mất đột ngột đến mức khó hiểu. Gần đây, một nhóm nghiên cứu nước này cho rằng, nguyên nhân do chủng Delta có khả năng lây nhiễm cao đã đột biến và tuyệt chủng.
Vào giữa tháng 8-2021, Nhật Bản đã trải qua đỉnh điểm về số ca nhiễm Covid-19, với hơn 23.000 ca nhiễm mới mỗi ngày. Giờ đây, chỉ số này chỉ là khoảng 170, với số ca tử vong do căn bệnh này chủ yếu dưới 10 trong tháng 11 này.
Nhiều người cho rằng sự sụt giảm này được cho là do tỷ lệ tiêm chủng cao, do dân chúng đeo khẩu trang và giãn cách. Nhưng một số nhà nghiên cứu cho rằng, sự sụt giảm này là đặc biệt đáng kể so với các quốc gia khác có điều kiện tương tự.
Tuần trước, ông Ituro Inoue, một nhà di truyền học tại Viện Di truyền Quốc gia tin rằng, Nhật Bản đã có may mắn khi chứng kiến chủng Delta chủ yếu loại bỏ các biến thể khác của virus SARS-CoV-2 trước khi tự diệt trừ chính nó.
Inoue và các đồng nghiệp nghiên cứu các đột biến của SARS-CoV-2 và protein nsp14, chất rất quan trọng đối với sự sinh sản của virus có chức năng sửa lỗi giúp bộ gene virus không rơi vào tình trạng thảm họa và tuyệt chủng
Nhà di truyền học Inoue cho rằng, trong trường hợp làn sóng thứ năm của Nhật Bản là Covid-19, nsp14 của biến thể Delta đã thất bại trong công việc này, dựa trên nghiên cứu di truyền của các mẫu vật được thu thập từ tháng 6 đến tháng 10.
“Chúng tôi thực sự bị sốc khi thấy những phát hiện này. Biến thể Delta ở Nhật Bản rất dễ lây truyền và khi các đột biến tăng đỉnh điểm, nó đã trở thành một loại virus bị lỗi và không thể tạo ra các bản sao của chính mình”, ông Inoue nói.
Giả thuyết này có thể liên quan đến chủng SARS hồi năm 2003, giải thích tại sao nó không gây ra đại dịch. Nhưng đợt bùng phát kết thúc tương đối nhanh nên chưa có đủ dữ liệu lớn về di truyền để phân tích.
Không rõ tại sao Nhật Bản lại có biến cố may mắn này, nhưng phát hiện về đột biến tự diệt chủng đã xuất hiện ở ít nhất 24 quốc gia. Và Nhật Bản vẫn tiếp tục các biện pháp kiểm dịch và kiểm soát nhập cư để phòng ngừa sự xuất hiện của các biến thể mới
Tương tự, có một điều “bí ẩn” đang xảy ra ở châu Phi khiến các nhà khoa học bối rối.
“Châu Phi không có vaccine và các nguồn lực để chống lại Covid-19 mà họ có ở châu Âu và Hoa Kỳ, nhưng bằng cách nào đó, họ đã tránh được kịch bản thảm khốc mà cả thế giới lo ngại”, Wafaa El-Sadr, chủ nhiệm bộ phận y tế toàn cầu tại Đại học Columbia nói.
Châu Phi chỉ có chưa đầy 6% dân số được tiêm vaccine ngừa Covid-19 nhưng trong nhiều tháng, WHO đã mô tả lục địa này là “một trong những khu vực ít bị ảnh hưởng nhất bởi đại dịch trên thế giới”
Dữ liệu của WHO cho thấy, số ca tử vong do Covid-19 ở châu Phi chỉ chiếm 3% tổng số ca tử vong toàn cầu, trong khi số ca tử vong ở châu Mỹ và châu Âu lần lượt chiếm 46% và 29%.
Một số nhà nghiên cứu cho biết, dân số trẻ của châu Phi - độ tuổi trung bình là 20, so với khoảng 43 ở Tây Âu - cũng như tỷ lệ đô thị hóa và xu hướng tụ tập thấp hơn, có thể đã tránh được tác động lây lan chết người nhiều hơn.
Một số nghiên cứu đang xem xét những cách giải thích khác, bao gồm cả nguyên nhân di truyền hoặc quá khứ nhiễm các bệnh ký sinh trùng hay không.
Hôm 19-11, các nhà nghiên cứu làm việc tại Uganda cho biết, họ thật sự ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng những bệnh nhân Covid-19 có tỷ lệ phơi nhiễm với bệnh sốt rét cao ít có nguy cơ bị bệnh nặng hoặc tử vong hơn những người khác.
Jane Achan, cố vấn nghiên cứu cấp cao tại Hiệp hội Sốt rét cho rằng, việc nhiễm bệnh sốt rét trong quá khứ có thể làm giảm xu hướng hoạt động quá tải của hệ thống miễn dịch khi bị nhiễm Covid-19.
Bên cạnh đó, các nhà chức trách ở châu Phi đã quen với việc kiềm chế bùng phát dịch bệnh ngay cả khi không có vaccine và có mạng lưới rộng lớn các nhân viên y tế cộng đồng.
“Tôi cho rằng châu Phi có một cách tiếp cận văn hóa khác. Họ tiếp cận Covid-19 với tinh thần khiêm tốn vì họ đã trải qua những đợt dịch như Ebola, bại liệt và sốt rét”, bà Devi Sridhar, chuyên gia sức khỏe cộng đồng toàn cầu tại Đại học Edinburgh cho biết
Mặc dù vậy, những may mắn nói trên không có nghĩa là châu Phi không cần đến vaccine. Các nhà dịch tễ học đang kêu gọi tăng cường tiêm chủng để chuẩn bị ứng phó với đợt tiếp theo, khi dịch bệnh đang tái bùng phát ở châu Âu và có khả năng lây lan toàn cầu
