Dự án metro Nam Thăng Long- Trần Hưng Đạo: Tuyến metro hàng chục nghìn tỷ chờ nút thắt ga ngầm C9

• Ga ngầm C9 – hồ Hoàn Kiếm thuộc tuyến metro Nam Thăng Long- Trần Hưng Đạo nên đặt ở đâu?
• Ga tàu điện ngầm sát hồ Hoàn Kiếm: Bổ sung thêm phương án cửa lên, xuống
• Vì sao ga tàu điện ngầm C9 đặt tại hồ Hoàn Kiếm?

Dùng dằng vị trí ga ngầm C9

Dự án tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long-Trần Hưng Ðạo được khởi động từ năm 2009, nhưng đến nay vẫn chưa được khởi công xây dựng do phương án tổng mặt bằng ga ngầm C9 chưa được các đơn vị chức năng phê duyệt.

Theo các chuyên gia, sự thận trọng để bảo đảm hài hòa giữa phát triển đô thị với bảo tồn di sản là rất cần thiết, tuy nhiên, cũng cần có những động thái tích cực hơn trong lựa chọn phương án tối ưu trong điều kiện cụ thể tại khu vực này để dự án được đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành và phát huy hiệu quả, góp phần hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị trong nội đô Hà Nội.

Theo Quy hoạch chung Xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch GTVT Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, mạng lưới đường sắt đô thị Hà Nội gồm chín tuyến, trong đó, bốn tuyến: số 1, số 2, số 2A và số 3 được ưu tiên đầu tư xây dựng trước để hình thành nên hệ thống lõi ở khu vực trung tâm thành phố.

Phối cảnh ga ngầm C9- hồ Hoàn Kiếm của dự án metro Nam Thăng Long- Trần Hưng Đạo

Hiện tại, tuyến 2A (Cát Linh-Hà Ðông) đã hoàn thành và đưa vào khai thác. Tuyến số 3, đoạn Nhổn-Ga Hà Nội đang thi công, dự kiến đưa vào khai thác đoạn trên cao (Nhổn-Cầu Giấy) vào cuối năm 2022.

Tuyến số 2 dài 11,5 km, có lộ trình Nam Thăng Long-Trần Hưng Đạo là tuyến hướng tâm kết hợp vành đai đã được triển khai từ năm 2008.

Hiện tất cả các hạng mục của tuyến số 2, như Depot, nhà ga đã được phê duyệt quy hoạch tổng mặt bằng, riêng tổng mặt bằng ga ngầm C9 đặt tại khu vực hồ Hoàn Kiếm vẫn chưa được thông qua, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch kiến nghị điều chỉnh vị trí ga C9 ra ngoài vùng bảo vệ II của di tích hồ Hoàn Kiếm.

Tiếp thu chỉ đạo và ý kiến nêu trên, UBND TP Hà Nội chỉ đạo Ban Quản lý đường sắt đô thị nghiên cứu bổ sung thêm ba phương án hướng tuyến, vị trí nhà ga C9.

Tháng 3/2018 Hà Nội đã lấy ý kiến người dân về vị trí ga ngầm C9 và đạt được sự đồng thuận cao nhưng đến nay mọi thứ vẫn "án binh bất động"

Trong đó, phương án 1 nghiên cứu bố trí ga C9 ngoài Vùng bảo vệ II của di tích hồ Hoàn Kiếm. Theo phương án này, ga ngầm C9 được điều chỉnh thành ga xếp chồng bốn tầng với toàn bộ kết cấu thân ga nằm ngoài ranh giới vùng bảo vệ II, dài 202,4 m, rộng 15 m, sâu khoảng 31 m, một phần ke ga và thân nhà ga nằm bên dưới đường Ðinh Tiên Hoàng phía trước Tổng công ty Ðiện lực Hà Nội và Trụ sở HÐND-UBND TP Hà Nội.

Ưu điểm của phương án này là đáp ứng yêu cầu của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch do kết cấu ga C9 và đoạn tuyến đưa ra khỏi Vùng bảo vệ II của di tích hồ Hoàn Kiếm. Nhưng nhà ga có kết cấu 4 tầng xếp chồng lên nhau, lại phải bố trí trên đường cong nên kém an toàn khi có sự cố hoặc hỏa hoạn. Chi phí xây dựng, lắp đặt thiết bị ga ngầm tăng khoảng 450 tỷ đồng và chi phí vận hành, bảo dưỡng thiết bị ga tăng cao, tiến trình thực hiện sẽ bị kéo dài về thời gian vì phải điều chỉnh và phê duyệt chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án thiết kế cơ sở (đoạn tuyến từ ga C8 đến C10).

Phương án 2, giữ nguyên như phương án đã đề xuất phê duyệt. Phương án này tuân thủ các quy hoạch được duyệt, cơ sở pháp lý tương đối đầy đủ và vững chắc, có ý kiến thống nhất và đồng thuận từ cộng đồng, cơ quan quản lý. Nhưng có nhược điểm là một phần thân ga và cửa lên xuống số 3 nằm trong khoanh vùng bảo vệ II của di tích hồ Hoàn Kiếm nên chưa được sự chấp thuận của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch theo quy định của Luật Di sản văn hóa.

Phương án 3 là phương án bỏ ga ngầm C9 hoặc có thể xem xét xây dựng trong tương lai. Ưu điểm của phương án này là hạn chế ảnh hưởng khu di tích vì chỉ còn đường hầm bên dưới; không có hành khách lên xuống tàu tại khu vực bảo vệ II di tích hồ Hoàn Kiếm; tổng mức đầu tư giảm khoảng 500 tỷ đồng.

Gần chục năm vẫn chưa chốt

Nhưng ga ngầm C9 tại khu vực hồ Hoàn Kiếm đã được phê duyệt tại Quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Nếu bỏ không xây dựng ga ngầm C9 tại khu vực hồ Hoàn Kiếm phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ chấp thuận.

Mặt khác, do không còn ga ngầm C9 đoạn tuyến từ ga C8 đến ga C10 dài khoảng 2,4 km, để bảo đảm an toàn khi vận hành, khai thác…bắt buộc phải có tháp thông gió và lối thoát hiểm cho hành khách khi xảy ra trường hợp khẩn cấp tại khoảng giữa đoạn hầm.

Hơn nữa, trong tương lai, khu vực hồ Hoàn Kiếm là trung tâm đi bộ, nếu thiếu ga ngầm C9 sẽ làm giảm khả năng tiếp cận của khách du lịch. Tháp thông gió bố trí tại dải phân cách sẽ ảnh hưởng lớn đến cảnh quan khu vực. Trường hợp xây dựng ga C9 sau khi tuyến đã đi vào vận hành khai thác là hết sức khó khăn, phức tạp về kỹ thuật, về bảo đảm an toàn hành khách, chi phí xây dựng, thiết bị tăng cao (khoảng 1.200 tỷ đồng) và thời gian thi công kéo dài.

Trên cơ sở phân tích ưu, nhược điểm các phương án nghiên cứu bổ sung, Ban Quản lý đường sắt đô thị đề xuất phương án chọn vẫn là phương án 2 - giữ nguyên như phương án đề xuất ban đầu. Nếu không được các Bộ liên quan thống nhất, đề nghị UBND TP Hà Nội báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định lựa chọn phương án 3.

Vị trí ga ngầm C9- hồ Hoàn Kiếm đã được nói đến và lý giải từ năm 2016. Từ đó đến hết năm 2021, TP Hà Nội đã giao Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội tổ chức nhiều hội thảo, tham vấn lấy kiến của nhiều chuyên gia, nhà khoa học về vị trí ga ngầm này.

Thậm chí, vào tháng 3/2018, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội đã tổ chức triển lãm, lấy ý kiến của người dân về vị trí đặt ga ngầm C9, kết quả phần đa người dân cho ý kiến đồng tình với vị trí hiện tại.

Tuy vậy đến nay vẫn chưa có một quyết định cuối cùng về vị trí nhà ga này khiến cho toàn bộ dự án có tổng mức đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng này hiện đang rơi vào bế tắc.

Dự án metro số 2 Nam Thăng Long- Trần Hưng Đạo có mức tổng đầu tư ban đầu phê duyệt là 19.555 tỷ đồng, TP Hà Nội đã có một lần điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 35.678 tỷ đồng vào năm 2019 và với tình trạng tiếp tục chậm tiến độ như hiện nay thì tổng mức đầu tư sẽ tiếp tục còn phải điều chỉnh. Phần lớn nguyên do của việc chậm tiến độ đến thời điểm hiện tại nằm ở vị trí ga ngầm C9.