Thủ tục pháp lý để ông bà nuôi cháu khi bố mẹ không đủ điều kiện

ANTD.VN - Bạn đọc hỏi: Vợ chồng em trai tôi ly hôn, cả hai đều không có khả năng nuôi con. Vì vậy ông nội năm nay 58 tuổi của hai cháu muốn nhận nuôi các cháu có được không? Thủ tục như thế nào, thưa luật sư? Nguyễn Thị Hòa (Hà Nội)

Luật sư Đặng Văn Sơn - VPLS Đặng Sơn và Cộng sự Địa chỉ: Số nhà 31, ngõ 192, đường Tam Trinh, Yên Sở, Hoàng Mai, Hà Nội

Luật sư trả lời: Theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, khi ly hôn thì vợ chồng có thể thỏa  thuận việc nuôi con. Theo đó, vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con. Trường hợp không thỏa thuận được thì tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con.

Cụ thể, Điều 81, Luật Hôn nhân và Gia đình quy định: “Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật Dân sự và các luật khác có liên quan.

Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 7 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con”.

Như vậy là nếu các cháu của bạn từ đủ 7 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của các cháu. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình, Bộ luật Dân sự và các luật khác có liên quan.

Trường hợp hai vợ chồng không có khả năng nuôi con hay cùng có yêu cầu giao con cho ông nội của các cháu nuôi thì căn cứ Điều 84, Luật Hôn nhân và Gia đình tòa án sẽ có quyết định giao con cho ông nội các cháu nuôi dưỡng. Và nếu các cháu từ 7 tuổi trở lên thì cần xem xét đến nguyện vọng của các cháu.

Ngoài ra, Điều 84, Luật Hôn nhân và Gia đình còn quy định về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn. Cụ thể: “Trong trường hợp có yêu cầu của cha, mẹ hoặc cá nhân, tổ chức được quy định tại khoản 5 Điều này, tòa án có thể quyết định việc thay đổi người trực tiếp nuôi con”. Việc thay đổi người trực tiếp nuôi con được giải quyết khi có một trong các căn cứ: Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con; Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

Khi thay đổi người trực tiếp nuôi con cũng phải xem xét nguyện vọng của con nếu từ đủ 7 tuổi trở lên. Trong trường hợp xét thấy cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện trực tiếp nuôi con thì Tòa án quyết định giao con cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật dân sự. Và trong trường hợp có căn cứ theo quy định tại điểm b, khoản 2, Điều này thì trên cơ sở lợi ích của con, cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con gồm: Người thân thích; Cơ quan quản lý Nhà nước về gia đình; Cơ quan quản lý Nhà nước về trẻ em; Hội liên hiệp phụ nữ.