Không được xử lý kỷ luật đối với lao động nữ khi mang thai

• Nhà dưới 30m2 vẫn được "sang tên" chủ sở hữu nếu đã có "sổ đỏ"
• Thời hiệu thi hành án dân sự chỉ kéo dài 5 năm
• Phụ nữ mang thai được hoãn cai nghiện ma túy bắt buộc

Luật sư Đặng Văn Sơn trả lời: 

Luật sư Đặng Văn Sơn (VPLS Đặng Sơn và Cộng sự; Số nhà 31, ngõ 192, đường Tam Trinh, Yên Sở, Hoàng Mai, Hà Nội)

Việc một số doanh nghiệp là chủ sử dụng lao động đuổi việc lao động nữ, nhất là lao động phổ thông dù đang mang thai không phải là chuyện hiếm gặp. Để bảo đảm quyền lợi của mình khi tham gia lao động cho doanh nghiệp, người lao động cần thiết phải yêu cầu chủ doanh nghiệp thực hiện ký hợp đồng lao động đối với mình. Bởi chỉ có trên cơ sở hợp đồng lao động thì các quyền lợi của người lao động mới được pháp luật bảo vệ. 

Theo các quy định hiện hành, lao động nữ được bảo đảm việc làm trong suốt thời gian mang thai. Vì rằng, những lao động nữ luôn là những người phải chịu thiệt thòi trong quan hệ lao động. Chính vì thế, bảo đảm việc làm hay sâu xa hơn là bảo vệ cuộc sống của họ là việc làm cần thiết. Ngoài ra, theo quy định tại khoản 4, Điều 123 - Bộ luật Lao động 2012, một trong những nguyên tắc mà người sử dụng lao động tuyệt đối phải tuân thủ khi xử lý kỷ luật lao động, đó là không được xử lý kỷ luật đối với lao động nữ có thai, nghỉ thai sản; người lao động nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi. Bên cạnh đó, cũng theo Bộ luật này, tại khoản 3 Điều 155 quy định: “Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với lao động nữ mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi”. Ngoại trừ trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết hoặc người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động.

Như vậy, trong suốt thời gian mang thai, nghỉ thai sản và nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi, bạn sẽ luôn được pháp luật bảo vệ với việc buộc chủ sử dụng lao động phải đảm việc làm để bạn có thu nhập. Và người sử dụng lao động chỉ được xử lý kỷ luật lao động sau khi hết thời gian nêu trên. Trường hợp hết thời gian này mà thời hiệu xử lý kỷ luật đã hết (6 tháng) thì được kéo dài thêm 60 ngày, theo quy định tại Điều 124 - Bộ luật Lao động 2012.

Các lao động nữ khi mang thai được ưu tiên trong quá trình làm việc

Trong quá trình làm việc, các lao động nữ còn được ưu tiên trong công việc. Theo đó, người sử dụng lao động không được sử dụng lao động nữ làm việc vào ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa khi mang thai từ tháng thứ bảy hoặc từ tháng thứ sáu nếu làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và khi đang nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi. Đối với những lao động nữ làm công việc nặng nhọc thì từ tháng thứ bảy trở đi, được chuyển làm công việc nhẹ hơn hoặc được giảm bớt 1 giờ làm việc hàng ngày mà vẫn hưởng đủ lương. Được hưởng chế độ thai sản khi đủ điều kiện.

Trường hợp người sử dụng lao động vi phạm các quy định nêu trên, thậm chí cố sa thải/đuổi việc thì lao động nữ có thể khiếu nại, khởi kiện để đòi lại quyền lợi cho mình. Cụ thể, theo khoản 1, Điều 7 - Nghị định 24/2018/NĐ-CP, trong vòng 180 ngày kể từ ngày biết được quyền lợi của mình bị xâm phạm, người lao động gửi đơn khiếu nại lần đầu tới người sử dụng lao động. Nếu cách này vẫn không giải quyết được thì khiếu nại lần hai tới Chánh thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội, nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. Việc làm này nhằm mục đích thông báo cho cơ quan quản lý biết về vụ việc, từ đó sẽ có tác động tới quyết định của người sử dụng lao động. Trường hợp người sử dụng lao động có hành vi sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với lao động nữ vì lý do kết hôn, có thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì sẽ bị phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng (theo khoản 2, Điều 18 - Nghị định 95/2013/NĐ-CP). Song song với đó, người lao động hoàn toàn có thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi doanh nghiệp có trụ sở chính. Trường hợp này pháp luật cho phép không nhất thiết phải hòa giải tại cơ sở để giải quyết tranh chấp.

Từ những phân tích trên, bạn có thể yên tâm lao động trong thời kỳ mang thai và khi quyền lợi của mình bị xâm phạm thì bạn có thể lựa chọn các cách thức phù hợp để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.