Xã Nghĩa Bình, huyện Tân Kỳ có tất thảy 12 xóm với gần 1.280 hộ dân và khoảng 6.000 nhân khẩu, mạng lưới điện về với xã Nghĩa Bình vào năm 1994. Tính tới nay xã chỉ có 3 trạm điện để phục vụ sinh hoạt cho người dân. Từ năm 1995 đến nay, khoảng 400 hộ dân ở các xóm 1;7;2;8 phải chịu cảnh “có điện cũng như không” vào lúc 16h chiều hàng ngày đến 23h đêm. Tình trạng này gây bức xúc cho người dân.
Hàng trăm hộ gia đình nơi đây đã 15 năm nay phải đầu tư mua các thiết bị như “ Lioa, xút tăng điện…”
như thế này nhưng vẫn không đủ điện để dùng
Đồ điện lắp rồi… để đó
Xã Nghĩa Bình nằm cách trung tâm thị trấn Tân Kỳ 20 km về phía Bắc có đường Hồ Chí Minh chạy qua, rất thuận lợi cho phát triển kinh tế, văn hóa xã hội. Dọc theo đường Hồ Chí Minh nhiều nhà ngói cao tầng mọc lên làm cho bộ mặt nông thôn xã miền núi thực sự khởi sắc. Thế nhưng bên trong những ngôi nhà đẹp và khang trang của người nông dân lại đang thiếu trầm trọng về nguồn điện thắp sáng sinh hoạt. Chúng tôi đến các xóm 1, 2, 7 và xóm 8 của xã, người dân nơi đây như muốn “trút” hết những điều nhức nhối về thực trạng nguồn điện thắp sáng của họ trong suốt hàng chục năm qua.
Quả thật, giữa trưa nắng hè oi ả mà đi đâu cũng thấy người dân trong làng tay ai cũng đều cầm một cái quạt mo. Ông Nguyễn Quang H, xóm 1 nói “Các chú thông cảm, dùng tạm mo chứ quạt điện không quay được”. Đang ngồi trò chuyện, bỗng dưng điện thoại hết pin, tôi xin cắm nhờ ổ điện để nạp pin nhưng loay hoay mãi mà nguồn không lên. Ông chủ nhà nói đứa con “cắm thêm cái xút tăng điện lên 160 cho chú nạp”, nhưng vẫn không có tín hiệu gì. Hay là mất điện hả bác? “Không đèn trên bảng ổ cắm vẫn còn sáng đỏ mà chú”.
Tôi xuống nhà dưới thấy đèn Led trên ổ cắm vẫn đỏ, quay lại đưa chiếc điện thoại xuống nạp nhưng vẫn không đủ nguồn để sạc pin. Đến nhà ông Trần Văn Th, xóm 7, ông Th vui vẻ mời: “Nếu không tin, tối nay mời các chú ở lại để chứng kiến với chúng tôi, cơm nước có chi ăn nấy, ngủ thì 2 người một giường đó còn quạt thì mỗi người một cái, ai nóng nấy tự giác chứ chờ quạt điện thì tui không dám bảo đảm”. Trời chạng vạng tối mà ai ai trong xóm cũng chờ... có thêm tý điện cho cái quạt nó quay chứ dùng mo cả ngày mỏi tay quá. “Thực trạng hệ thống điện của xã kém chất lượng đã được người dân phản ánh nhiều lần trong các cuộc họp Hội đồng nhân dân xã, các buổi tiếp xúc cử tri nhưng chính quyền địa phương cũng bất lực”. Ông Nguyễn Tuấn M khẳng định.
Chiếc ti vi này dù có điện nhưng đã 15 năm nay chưa một lần xem được
chương trình Thời sự Đài Truyền hình Việt Nam lúc 19h hàng ngày
Không tin được - Dù đó là sự thật
Khoảng 19h bỗng dưng mấy hộ ở gần nhau nhốn nháo cả lên. “ Tăng xút vừa thôi, bên nớ (bên đó - pv) tăng lên mấy rồi?, đừng tăng quá nhá, điện có đủ mô mà tăng...”. Tôi thắc mắc, bà chủ nhà nói liền “ngày mô cũng rứa mà chú, suốt 17, 18 năm từ khi có điện đến giờ, mùa hè cũng như mùa đông cứ chập tối là xóm nhao nhao lên cả vì sợ nhà này tăng xút quá lên, khi có thêm tý điện thì nhà kia lại toi đèn luôn”. Đến giờ ăn cơm mà phải thắp nến còn điện trong nhà chỉ sáng duy nhất cái bóng đèn Led trên bảng ổ cắm điện. Thật là oái ăm khi trong nhà những người nông dân tay lấm chân bùn đều có đủ các vật dụng đồ điện như đèn, quạt, nồi cơm điện, máy bơm nước, ti vi... mà chưa mấy khi được sử dụng đúng mục đích.
Ngồi ăn cơm cả 2 chúng tôi nữa là 6 thành viên, mỗi người một bát một đôi đũa và kèm theo mỗi người một cái… quạt mo, còn 2 chiếc quạt MD mà chủ nhà nói mua từ năm 1996 đến nay thì chỉ đứng im lìm gần cây cột nhà như thứ đồ trang trí. “Nghĩ khi có điện (1995 là xã Nghĩa Bình có điện) gia đình sắm để quạt mát mùa hè nhưng có mấy khi dùng được mô chú”. Đang cầm ly rượu, ông Th đứng phắt dậy, lấy cái đèn pin đi xuống nhà dưới xách cái nồi cơm điện lên đặt cạnh bên chiếc nồi cơm đun củi đen kịt. “Đó chú thấy chưa, vật dùng trong nhà hầu như có đủ cặp đôi cả: Quạt điện - Quạt mo; Máy bơm - Gàu múc nước; Nồi cơm điện - Nồi cơm củi; Bóng đèn điện - Nến... nhưng mà những đồ truyền thống thì người dân vẫn phải dùng còn đồ điện lắp rồi... để đó. Vậy mà dân làng có kêu ai thấu được mô”. Ông Th phân trần.
Cảnh trên bóng đèn nằm “thiu” dưới thắp đèn đầu
Làm xong ly rượu, ông trầm ngâm một lát rồi tiếp: “Chiếc ti vi to đùng kia chỉ lâu lâu mới xem được phim hay xem được chương trình gì đó sau 21h30 còn lại hầu hết người dân các xóm 1; 7; 8 ví tui chưa khi mô xem được bản tin Thời sự 19h của Đài Truyền hình Việt Nam. Thông tin thời tiết, mưa bão toàn phải nghe truyền miệng từ mấy xóm ngoài trung tâm chuyển về”. Cô con gái của chủ nhà đến giúp mẹ nấu cơm phục vụ khách tiếp lời: “2 anh xem cái bóng đèn nê-on 1,2m trên xà nhà cũng gần… 20 năm rồi đó, anh trai em lắp nó từ năm 1995 lúc nào điện thật mạnh thì nó sáng, đến năm 2001 ông anh lại thay bằng cái chấn lưu điện tử nhưng cũng không ăn thua nên bố mẹ em để đó chẳng muốn leo lên, leo xuống. Thôi thì cứ để thế vài năm nữa nhà em sẽ tổ chức mừng thọ 20 năm cho… cái bóng đèn anh ạ”.
… Đến 22h, mọi người đồng loạt ồ lên một tiếng làm tôi giật mình “có điện, có điện rồi”. Cô con gái chủ nhà đi vào rồi ngoảnh ra nói: “Qua xút 120 mà chỉ đủ sáng bóng chữ U thôi, quạt chưa quay được”. Tôi vào cắm cái sạc pin điện thoại nhưng điện vẫn không đủ áp để nạp, lòng tự hỏi vậy người nông dân ở Nghĩa Bình, huyện Tân Kỳ dùng điện để làm gì? Đi ngủ được một lúc, trời nóng quá mà thấy ông chủ nhà cứ 5 phút lại mở cửa đi ra, đi vào. Sao bác không ngủ? “Đang trực bơm nước chú ạ” - ông Th đáp. Tôi dậy ra xem thấy ông đang cắm máy bơm để bơm nước. Liếc nhìn đồng hồ lúc đó đã là 23h7. Điện quá yếu, máy bơm cứ è è không tải được đành phải rút phích cắm... ngồi chờ. Nằm nhìn chiếc quạt MD quay một cách uể oải, qua ánh sáng ô cửa sổ tôi còn đếm được vòng quay của cánh quạt. Khi ông Th vào đi ngủ cũng là lúc 0h28. Có bơm được không bác? “Có lẽ gần đầy bể chú ạ” chủ nhà đáp. Mấy đêm bác phải bơm một lần? “Khoảng vài bữa, chuyện thông thường mà chú, ở đây nhà ai cũng phải như vậy cả mới có nước dùng chứ giếng khơi mùa hè đều cạn hết”. Ông chủ nhà tặng chúng tôi thêm một câu: “Từ sau tết đến nay gia đình tui chỉ hết 38 nghìn đồng tiền điện nhưng hết 120 nghìn tiền nến rồi mà chú”.
