Luật Nhà ở không cấm
Mới đây, trong dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung thông tư số 25/2015/TT-NHNN, hướng dẫn vốn vay ưu đãi đối với nhà ở xã hội, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã loại trừ chính sách ưu đãi đối với khách hàng vay vốn tại các tổ chức tín dụng để mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội như quy định hiện hành.
Như vậy, chính sách ưu đãi tại các tổ chức tín dụng được chỉ định sẽ chỉ còn áo dụng với các khoản vay vốn để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội và khách hàng xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở xã hội.
Lý do loại trừ đối tượng vay vốn để mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, NHNN cho biết Luật Nhà ở quy định các chính sách hỗ trợ tại Ngân hàng Chính sách xã hội để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở.
Còn tại các tổ chức tín dụng được chỉ định chỉ có chính sách hỗ trợ để xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở, không có chính sách hỗ trợ để mua, thuê mua nhà ở xã hội.
Do vậy, cần thiết loại trừ các khách hàng mua, thuê mua nhà ở xã hội nhằm đảm bảo phù hợp với quy định của Luật Nhà ở.
Tuy nhiên, theo Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREa), đề xuất của NHNN là không phù hợp với chính sách về nhà ở xã hội của Luật Nhà ở 2014. Lý do là Luật Nhà ở 2014 không hề cấm các ngân hàng thương mại được NHNN chỉ định cho vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội.
 |
HoREA cho rằng cần thiết duy trì chính sách cho phép các TCTD cho vay mua, thuê mua nhà ở xã hội |
Cũng theo HoREA, trên thế giới, nhiều nước đã thực hiện chính sách ưu đãi tín dụng với nhà ở xã hội, nhà ở giá thấp với lãi suất ưu đãi cho người thu nhập thấp để tạo điều kiện cho họ tạo lập được nhà ở, với thời hạn cho vay phổ biến trên dưới 25 năm (một thế hệ).
Còn tại nước ta, Luật Nhà ở 2005, 2014 đã dần xây dựng hoàn thiện chính sách về nhà ở xã hội đề hỗ trợ cho 9 nhóm đối tượng được thụ hưởng chính sách theo quy định, trong đó có 5 nhóm đối tượng được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, hoặc xây dựng mới, hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở được vay tín dụng dài hạn với lãi suất ưu đãi.
Trong 15 năm qua đã có hàng trăm ngàn hộ gia đình được hưởng lợi từ chính sách ưu đãi về nhà ở nhà xã hội. Nhưng trong giai đoạn 2015-2020, lại có rất ít người dân được vay tín dụng ưu đãi nhà ở xã hội, vừa do thiếu dự án nhà ở xã hội, thiếu nhà ở xã hội, vừa do nguồn vốn tín dụng ưu đãi, hoặc cấp bù lãi suất của Nhà nước quá chậm và quá ít.
Hiện nay, Nhà nước đang áp dụng mức lãi suất ưu đãi bằng 50% mức lãi suất cho vay thương mại bình quân của các ngân hàng thương mại lớn nhất (mức lãi suất cho vay thực tế khoảng 5%/năm). Riêng Ngân hàng chính sách xã hội thì mức lãi suất cho vay hiện nay chỉ có 4,8%/năm.
Về thời hạn cho vay ưu đãi thì trong giai đoạn 2006-2015 tối đa là 10 năm; giai đoạn 2015-2020 tối đa là 15 năm và mới đây, Nghị định 49/2021/NĐ-CP đã nâng thời hạn tối đa lên đến 25 năm cho người mua, thuê mua nhà ở xã hội, xây dựng mới, hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở.
HoREA cho rằng, các chính sách của nước ta tương đồng như chính sách nhà ở xã hội tại nhiều nước công nghiệp phát triển.
Tước bỏ chính sách cốt lõi về nhà ở xã hội?
Cũng theo HoREA, trong tổng thể các chính sách về nhà ở xã hội của Nhà nước ta thì chính sách cho vay tín dụng dài hạn với lãi suất ưu đãi là quan trọng bậc nhất.
“Do vậy Hiệp hội nhận thấy, với đề xuất của NHNN thì sẽ “tước bỏ” chính sách cốt lõi của Nhà nước là hỗ trợ cho vay vốn tín dụng ưu đãi dài hạn với lãi suất thấp để mua, thuê mua nhà ở xã hội và các đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội là những người bị thiệt nhất, có tác động tiêu cực đến thực hiện mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội về nhà ở” – HoREA nhấn mạnh.
Dù vậy, HoREa cũng nhận thấy đề xuất của NHNN lại phù hợp với chỉ riêng Khoản 4 Điều 50 Luật Nhà ở 2014. Theo đó, điều khoản này quy định 05 đối tượng được hưởng chính sách về hỗ trợ nhà ở xã hội chỉ được hỗ trợ vay vốn ưu đãi tín dụng để “xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở”, mà không đề cập mục đích vay để “mua, thuê mua nhà ở xã hội”.
Trong khi xem xét tổng thể thì quy định này lại chưa phù hợp với các quy phạm pháp luật khác cũng tại Luật này. Do vậy, HoREA đề nghị NHNN vẫn giữ nguyên quy định các tổ chức tín dụng được cho khách hàng vay vốn ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội
Đồng thời, đề nghị Bộ Xây dựng xem xét trình Chính phủ đề xuất sửa đổi Khoản 4 Điều 50 Luật Nhà ở 2014 theo hướng bổ sung thêm cụm từ “mua, thuê mua nhà ở xã hội” để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ của các quy định pháp luật.
