Nguyên nhân chủ yếu cũng là vấn đề lớn nhất là tổng cầu yếu khiến những điểm nghẽn kinh tế chuyển biến chậm, tăng trưởng sản xuất kinh doanh vẫn còn nhiều khó khăn. Theo phân tích của một số chuyên gia kinh tế, trong nửa đầu năm nay vốn đầu tư của dân cư và khu vực tư nhân tuy tăng cao hơn tốc độ cùng kỳ năm trước, nhưng lại được “rót” vào một số kênh khác, chưa được đầu tư vào sản xuất kinh doanh. Giá vàng trong nước vẫn chênh lệch lớn so với giá vàng thế giới. Trên thị trường tiền tệ, số dư tiền gửi tháng 7 vừa qua tăng cao so với cuối năm 2012 mặc dù lãi suất tiết kiệm đã nhiều lần giảm, nếu so với dự báo tốc độ tăng giá tiêu dùng cả nước thì chưa chắc đã cao hơn.
Thách thức đặt ra trong điều hành vĩ mô là, tăng trưởng tín dụng cao, một mặt sẽ làm kinh tế tăng trưởng nóng và hiệu ứng phụ là lạm phát tăng cao. Song, nếu tăng trưởng thấp và kéo dài sẽ khiến nền kinh tế trì trệ, tăng trưởng bị suy giảm. Việc điều hành, “cầm lái” phải hết sức khéo léo, uyển chuyển. Ở một góc độ khác, tiêu thụ trong nước biểu hiện rõ rệt nhất là tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng. Sức tiêu thụ là mục tiêu của đầu tư, sản xuất, là động lực của tăng trưởng kinh tế. Tính theo giá thực tế, tổng mức bán lẻ và doanh thu trong 7 tháng qua tăng 12%, nhưng nếu loại trừ yếu tố tăng giá so với cùng kỳ năm trước thì tăng chưa tới 4,9%, thấp xa so với tốc độ tăng cùng kỳ từ năm 2011-2012. Rõ ràng là tổng cầu yếu cả hai đầu. Ở đầu vào, thanh khoản ngân hàng thương mại dù được cải thiện, nhưng tăng trưởng tín dụng thấp do mua trái phiếu chính phủ, đầu tư vào vàng, ngoại tệ và e ngại không cho vay. Doanh nghiệp không đủ điều kiện vay hoặc đã đủ điều kiện mà chưa muốn vay vì còn chờ giảm lãi suất tiếp. Ở đầu ra, tốc độ tăng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu tiêu dùng còn thấp, tốc độ tăng xuất khẩu từ đầu năm có xu hướng chậm lại.
Tổng cầu yếu đang cản trở tăng trưởng, tác động mạnh đến hàng tồn kho, bất động sản. Muốn đẩy tổng cầu mạnh lên, ngoài các giải pháp của Chính phủ, bản thân các doanh nghiệp phải tìm mọi cách tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, kể cả hạ giá, khuyến mãi, đưa hàng về nông thôn…
