"Chưa có cơ chế kiểm soát việc xây dựng đập thuỷ điện ở thượng nguồn sông Mê Kông"

ANTĐ -  Trao đổi với báo giới bên hành lang Quốc hội sáng 28-3, Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết, bước đầu cơ chế hợp tác giữa 6 nước trong khu vực sông Mê Kông đã có những động thái tích cực, tuy nhiên chúng ta vẫn chưa có cơ chế hợp tác để kiểm soát việc xây dựng các đập thuỷ điện ở thượng nguồn sông Mê Kông...

Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh trả lời 
báo chí bên hành lang Quốc hội sáng 28-3

Phóng viên: Thưa Phó Thủ tướng, vừa qua, Việt Nam đã có những động thái gì với các nước thuộc khu vực sông Mê Kông để đối phó tình trạng hạn hán, ngập mặn đang rất bức xúc?

Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh: Vừa rồi trước tình hình hạn hán, ngập mặn rất cấp bách, chúng ta đã yêu cầu các nước trên sông Mê Kông phải sử dụng bền vững nguồn nước sông Mê Kông. Và việc Trung Quốc xả đập là động thái tích cực. Tiếp đó Lào cũng xả nước tại các thuỷ điện nằm trong nhánh của sông Mê Kông, nhờ đó nguồn nước đã tăng lên đáng kể. Vấn đề này không chỉ là nhu cầu trong năm nay mà còn là vấn đề lâu dài cho may sau. Hiện nay chúng ta đã có cơ chế là Uỷ hội Quốc tế về sông Mê Kông gồm 4 nước hạ lưu sông Mê Kông là là Việt Nam, Lào, Camphuchia và Thái Lan. Ngoài ra còn có Cơ chế hợp tác sông Mê Kông – Lan Thương giữa 4 nước nói trên với Trung Quốc và Myanmar

Việt Nam sẽ có những kiến nghị gì với Liên Hợp Quốc về việc hỗ trợ giải quyết tình hình hạn hán, thưa Phó Thủ tướng?

Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh: Dự kiến trong thời gian tới, Liên Hợp Quốc sẽ có đợt vận động để hỗ trợ cho các nước bị hạn hán. Năm nay biến đổi khí hậu với hiện tượng Enlino tác động mạnh tới nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là trong khu vực chúng ta. Việt Nam là một trong những nước bị ảnh hưởng nặng nề. Vì vậy, Liên Hợp Quốc đã có chương trình vận động hỗ trợ cho các nước bị ảnh hưởng nặng nề bởi vấn đề này trong thời gian tới.

- Hiện nay Uỷ hội Quốc tế về sông Mê Kông mới có 4 nước ở vùng hạ lưu sông Mê Kông, liệu có cần sự tham gia của Trung Quốc và Myanmar vào tổ chức này để việc hợp tác trong quản lý và sử dụng nguồn nước hiệu quả hơn?

Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh: Uỷ hội sông Mê Kông quốc tế được thành lập từ năm 1995, với sự tham gia của 4 nước hạ lưu sông Mê Kông. Uỷ hội sông Mê Kông đã xây dựng một cơ chế rất quan trọng đó là sử dung bền vững nguồn nước sông Mê Kông, bởi đây là vấn đề đặc biệt cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến tất cả các nước. Trung Quốc và Myanmar chưa là thành viên của tổ chức này.
Sông Lan Thương thực chất vẫn thuộc sông Mê Kông. Vừa qua chúng ta đã thành lập cơ chế hợp tác Mê Kông – Lan Thương, là sự hợp tác của 6 nước với các lĩnh vực ưu tiên là phát triển cơ sở hạ tầng; xoá đói giảm nghèo, quản lý bền vững nguồn nước...
Đây là cơ chế hợp tác mới và các nước đang đưa các dự án để cụ thể hoá cơ chế này. Việt Nam đã tích cực đề nghị việc cần quản lý, sử dụng bền vững nguồn nước sông Mê Kông. Đây là vấn đề then chốt tác động đến toàn bộ các nước trong khu vực sông Mê Kông

Thưa Phó Thủ tướng, Trung Quốc đón nhận cơ chế này như thế nào?

Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh: Đây là sáng kiến chung của Trung Quốc và các nước thuộc sông Mê Kông. Bước đầu, Trung Quốc đã có một số cam kết như triển khai nguồn tài trợ từ một số quỹ để các nước trao đổi, làm sao để phát triển các mục tiêu quan trọng của cơ chế hợp tác này.

Chúng ta có cơ chế nào để ngăn chặn việc Trung Quốc tiếp tục xây các đập thuỷ điện trên thượng nguồn sông Mê Kông, bởi vấn đề này ảnh hưởng lớn đến các nước ở hạ lưu sông Mê Kông như Việt Nam thưa Phó Thủ tướng?

Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh: Chúng ta đã có Uỷ hội sông Mê Kông quốc tế gồm 4 nước, có quy định việc phát triển các đập thuỷ điện hoặc sử dụng nguồn nước giữa 4 nước phải có sự thông báo, chấp thuận giữa các nước.
Chúng ta chưa có cơ chế này với các nước ở thượng nguồn sông Mê Kông như Trung Quốc, do đó chưa thể kiểm soát việc xây dựng thuỷ điện của nước này. Cơ chế hợp tác mới Mê Kông – Lan Thương bước đầu có đưa việc phát triển bền vững nguồn nước.
Trên sông Lan Thương, Trung Quốc đã phát trển hệ thống đập thuỷ điện từ trước đây. Vấn đề hiện nay làm sao quản lý xả nước, sử dụng nước như thế nào để đảm bảo lợi ích chung của cả 6 nước trong khu vực sông Mê Kông. 
- Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!