- Phòng, chống oan, sai trong hoạt động tố tụng hình sự
- Chỉ rõ tồn tại, hạn chế để nâng cao hiệu quả công tác điều tra
- Viện Kiểm sát công khai xin lỗi người bị truy tố oan
Theo đó, nội dung vụ án được tóm tắt là do mâu thuẫn về tranh chấp ruộng đất giữa hai miền Nhân Phúc và Thanh Nga, thuộc xã Lý Phúc, huyện Lý Nhân, tỉnh Nam Hà (nay là tỉnh Hà Nam) nên 13h ngày 29-1-1992, người dân ở hai bên đã xảy ra xô xát, ném gạch đá về phía nhau.
Trong quá trình đó, ông Trần Văn Vót (SN 1949, khi đó là Bí thư chi bộ thôn) đã đưa cho Trần Ngọc Thanh (SN 1974) một quả lựu đạn để ném về phía những người dân miền Thanh Nga. Vì là lần đầu tiên ném lựu đạn nên Thanh đã ném trúng vào tốp người dân của miền Nhân Phúc, khiến 1 người chết và 21 người bị thương.
Ngày 7-2-1993, Thanh nhập ngũ và sau đó ít ngày thì tự thú với cán bộ chỉ huy cấp Tiểu đội, Trung đội, Đại đội của Trung đoàn về việc ném lựu đạn và khai lựu đạn là do ông Vót đưa cho. Thế nhưng quá trình điều tra, xét xử vụ án ở cả 2 cấp tòa, ông Vót đều không thừa nhận việc đưa lựu đạn cho Thanh, đồng thời kêu oan về tội “Giết người”.
Đại diện ba ngành nội chính tại cuộc họp báo
Trước đó, bản án sơ thẩm ngày 26-2-1994 của TAND tỉnh Nam Hà đã tuyên phạt Vót tù chung thân tội “Giết người”, 10 năm tội “Phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế xã hội”, 2 năm tù tội “Tàng trữ vũ khí trái phép” và 3 năm “Gây rối trật tự công cộng”. Tổng hợp hình phạt chung là tù chung thân. Còn Thanh bị kết án 15 năm tù tội “Giết người”.
Tiếp đến, bản án phúc thẩm ngày 27-8-1994 của TAND Tối cao giữ nguyên mức tù chung thân và chỉ thay đổi tội danh “Phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế xã hội” sang tội “Vi phạm các quy định về quản lý và bảo vệ đất đai” đối với ông Vót.
Sau phiên phúc thẩm, TAND Tối cao, VKSND Tối cao đã nhận đơn khiếu nại của Thanh, ông Trần Ngọc Thông và bà Trần Thị Tân (bố mẹ Thanh), của ông Trần Văn Vấn (bố ông Vót) cho rằng người thân của họ bị oan sai và Thanh khai nhận tội là do bị bức cung nhục hình.
Tại công văn ngày 10-8-1995, Phó Chánh án TAND Tối cao trả lời ông Thông và bà Tân là việc Thanh tự thú là hoàn toàn tự giác, không có ai ép buộc, không có việc uống rượu say dẫn đến khai sai sự thật.
Cụ thể, tại cơ quan điều tra cũng như ở VKSND tỉnh Nam Hà, Thanh đều khai nhận tội của mình và thừa nhận không bị đánh, ép cung. Còn việc những người khiếu nại rằng đối tượng ném lựu đạn khiến 1 người chết và 21 người bị thương là Trần Văn Cự (miền Thanh Nga) là không có cơ sở.
Ngoài ra, sau bản án phúc thẩm, TAND Tối cao tiếp tục nhận được đơn khiếu nại gia đình người bị thiệt mạng là anh Trần Văn Việt cho rằng điều tra vụ án không khách quan, dẫn đến kết tội oan cho Thanh và Vót. TAND Tối cao đã chuyển đơn khiếu nại tới VKSND Tối cao. Sau đó, năm 2000, VKSND Tối cao nghiên cứu hồ sơ và cho rằng việc kết tội Vót và Thanh là không oan sai.
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng đặt câu hỏi đối với cơ quan chức năng
Vụ việc sau đó tiếp tục được đặt ra vào năm 2015, khi Văn phòng Chủ tịch nước thông báo ý kiến chỉ đạo yêu cầu Chánh án TAND Tối cao và Viện trưởng VKSND Tối cao chỉ đạo xem xét lại vụ án, giải quyết theo đúng quy định pháp luật và trả lời GS.TS Nguyễn Lân Dũng (nguyên Đại biểu Quốc hội).
Trên cơ sở ấy, ngày 31-7-2015, TAND Tối cao, VKSND Tối cao và Bộ công an đã tiến hành một cuộc họp và thống nhất thành lập Tổ chuyên viên liên ngành để nghiên cứu lại vụ án, đồng thời xác minh mọi vấn đề liên quan.
Thực hiện yêu cầu xem xét lại vụ án, Tổ chuyên viên liên ngành sau đó đã trực tiếp quan sát hiện trường, làm việc các cán bộ có mặt tại hiện trường lúc lựu đạn nổ, các cán bộ trực tiếp điều tra vụ án, những người cung cấp thông tin cho báo đài và lãnh đạo đơn vị nơi Thanh nhập ngũ... cho thấy căn cứ cấp tòa sơ thẩm, rồi phúc thẩm áp dụng để kết tội ông Trần Văn Vót và Trần Ngọc Thanh là đúng pháp luật, không oan sai.
Với nội dung, diễn biến vụ án được tóm tắt như nêu trên, đồng thời sau hơn 1 năm xem xét toàn diện, khách quan lại mọi vấn đến liên quan đến vụ án cách nay gần 24 năm ở tỉnh Nam Hà, ba ngành nội chính đã đi đến thống nhất và xác định ông Trần Văn Vót không bị oan, sai.
Tại cuộc họp báo, đại diện TAND Tối cao, VKSND Tối cao và Bộ Công an cũng đã lần lượt giải đáp hàng loạt câu hỏi liên quan đến vụ án ông Trần Văn Vót. Trong đó, nhiều nhất là các câu hỏi liên quan đến vấn đề chứng cứ và đánh giá chứng cứ khi định tội các bị cáo.
Tất cả các giải đáp của đại diện ba ngành nội chính đều toát lên việc xem xét, rồi kết án ông Trần Văn Vót phạm tội “Giết người” với mức án tù chung thân của các cơ quan tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án đều khách quan, toàn diện và chính xác.
Từ đó, TAND Tối cao, VKSND Tối cao, Bộ Công an cùng chung quan điểm và chính thức khẳng định ông Trần Văn Vót không bị oan sai như một số khiếu nại từng đề cập.
Trước đó, giải đáp câu hỏi của GS.TS Nguyễn Lân Dũng về việc giai đoạn đầu vụ án, Trần Văn Cự bị khởi và truy nã toàn quốc về hành vi giết người nhưng sau đó lại bị xử lý về tội “Gây rối trật tự công cộng”, đại diện Bộ Công an lý giải, theo lối suy nghĩ thông thường thì các nạn nhân đều ở phía Nhân Phúc, trong khi đó Cự lại bỏ trốn nên hướng điều tra ban đầu đặt nghi vấn người này là thủ phạm.
Tuy nhiên, quá trình điều tra, đặc biệt là sau khi Trần Ngọc Thanh thú nhận chính là thủ phạm ném lựu đạn trong vụ án thì cơ quan tố tụng đã thay đổi quyết định khởi tố bị can đối với Trần Văn Cự. Và quá trình điều tra đã làm rõ có đủ căn cứ để xử lý Cự về tội “Gây rối trật tự công cộng”.
