“Heo hút cồn mây” trên con đường lên Sài Khao
Từ Hà Nội lên Mường Lát, Thanh Hóa nếu đi theo đường Hồ Chí Minh, tính đến thị trấn trung tâm huyện chừng 420km. 300km đầu không kể, bắt đầu từ Quan Hóa, đường quanh co, khúc khuỷu, nhiều đoạn đang thi công dở, lại thêm hậu quả của trận mưa từ hôm trước nên ngập bùn lầy, trơn trượt. Chúng tôi khởi hành từ 7h sáng, trừ thời gian nghỉ ăn trưa, quá 5h chiều mới đến xã Pù Nhi. Trời đã sập tối, cái mệt của chặng đường dài cũng chưa cho phép các “tâm hồn nghệ sỹ” nảy nở. Cơm nước xong, ai cũng ngủ ngay.
Nghỉ một đêm, sáng hôm sau tiếp tục lên đường. Qua thị trấn Mường Lát, đường đẹp như tranh vẽ, một bên là núi, dưới chân là sông Mã cuồn cuộn chảy. Mùa nước cạn, hai bên bờ sông lộ ra bãi sỏi đá chạy dài. Những khóm hoa cộng sản trắng tím nở đầy bên đường càng tôn thêm vẻ đẹp hoang dã của núi rừng. Đi chừng 5km, đường rải nhựa kết thúc, mới thực sự đến cung đường thử gan những tay lái vững vàng. Đường xoáy như trôn ốc, gió núi xộc vào lộng óc. Lòng trào lên những xúc cảm lẫn lộn đan xen. “Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống” là đây.
Chỉ người cầm lái là vất vả, ngồi đằng sau xe, tôi bắt được những khung hình tuyệt đẹp. Cách một quãng, lại gặp những ngôi nhà sàn xinh xắn của người Thái nằm ngay ven đường. Nhìn về triền núi bên kia sông Mã, nhà sàn của người Mông vắt vẻo trên sườn cao xanh ngắt. Một dòng suối trong rõ đáy vắt ngang đường, tầng cây che kín trên đầu, cảm giác như bỗng dưng lạc vào thung lũng thần tiên.
“Phố chợ” ở trung tâm xã Mường Lý, huyện Mường Lát
Rẽ vào một con đường mòn chỉ vừa một chiếc xe đi, chúng tôi đến một “phố chợ” nhỏ xinh ấm áp. Mấy gian nhà gỗ nằm kề sát bên nhau, bán đủ mọi thứ nhu yếu phẩm. Bọn trẻ con chạy chơi trên đường líu ríu gọi nhau, có vẻ ít rụt rè hơn vì hay va chạm, tiếp xúc với người ngoài. Mấy người phụ nữ dân tộc Mông xúng xính váy áo ghé vào mua khăn, thấy có máy ảnh giơ lên lập tức ngại ngùng nói mấy câu tiếng bản địa, ý chừng bảo chờ một lát, rồi buộc lại chiếc khăn trên đầu cho gọn.
Chỉ chừng 4h chiều, trời đã bắt đầu nặng hơn rồi sẩm tối. Chúng tôi ghé vào một ngôi nhà sàn đơn sơ nằm nghiêng nghiêng bên suối xin ngủ qua đêm. Ông chủ nhà người dân tộc Thái hiếu khách niềm nở mời vào ngay bất chấp người lạ. Sàn nhà ghép từ bương bập bềnh, ánh lửa bập bềnh, bát rượu sắn làm sóng mắt bập bềnh. Con cá lăng mua được dọc đường lập tức trở thành tâm điểm của bữa tối. Cá lăng bơi ngược dòng nên thịt cực kỳ săn chắc, thái miếng kẹp bằng bương rồi đem nướng trên than củi, cá vừa thơm vừa ngọt, ăn tới đâu biết tới đó. Phần đầu với đuôi được đem nấu với măng chua. Cái đói, cái mệt sau một hành trình “dữ dội” được đền bù xứng đáng.
Sáng dậy sớm, ra đứng ngay đầu núi, ở độ cao 700m so với mực nước biển, thấy sương rơi lác đác như mưa bụi dưới xuôi, nhìn về đỉnh non xa xa sương giăng thấp thoáng, nghe ông chủ nhà bảo “trên ấy là bản Sài Khao”, thấy lòng xốn xang, lại í ới gọi nhau đi tiếp. Chủ nhà nhất quyết không nhận tiền “ngủ trọ”, còn gói cho đùm xôi nếp nương nóng hổi. Mấy “con ngựa sắt” lại lên đường, chinh phục những “cồn mây” cao vút.
