- Bỏ tiền nuôi người nghèo và người nghiện
- Kiếp không nhà và những người đàn bà nghèo… hút thuốc
- Bác sỹ già 20 năm mở phòng khám chữa bệnh miễn phí cho người nghèo
Hoa chuối cô đơn
Truyền thuyết về loại cây có tình sử buồn
Theo vị trí địa lý, Vườn Quốc gia Xuân Sơn thuộc điểm cuối cùng của dãy Hoàng Liên Sơn, rộng khoảng 15.000ha, còn giữ được sự đa dạng sinh học bậc nhất Việt Nam, hiện còn lưu giữ được 40 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam cần được bảo tồn, trong số đó có loài cây chúng tôi đề cập đến trong bài viết này mang tên chuối cô đơn.
Chuối cô đơn - tên khoa học là Ensele glaucum (Roxb) E. E Cheesman (Musa glauca Rozb), thuộc họ Chuối - Musaceae. Chuối có tên như vậy là do cả đời cây chuối chỉ mọc có một mình, khác hẳn với các loài chuối khác thường mọc theo cụm, khóm và do sau khi quả trên buồng chín vàng mọng thì cũng là lúc cây cuối cô đơn tự héo rũ rồi chết đi.
Chuối cô đơn có rất nhiều điều khác biệt so với cây chuối thường: Một là nó tự sinh sôi bằng hạt chứ không phải bằng phần củ dưới đất, quả chuối chín mang hạt rụng xuống đất sau đó hạt nảy mầm thành chuối con bắt đầu một chu kỳ sống mới; hai là nó có gốc to kềnh, đường kính có thể lên tới nửa mét, thân cây, lá, hoa chuối đều có một màu xanh cốm; ba là chỉ khi đông đến cây chuối mới trổ buồng, quả được xếp kin kít, bìu ríu nhau chứ không theo nải, trên buồng có rất nhiều mo xanh xếp chồng liên tiếp lên nhau tạo thành bông hoa giống hệt hoa sen bao bọc lấy quả...
Còn người dân ở bản Cỏi - ngôi làng cổ xưa nhất của người Dao Tiền, bản cuối cùng của Vườn Quốc gia Xuân Sơn thì lại có một câu chuyện tình rất bi thương về cây chuối này. Chuyện kể rằng có đôi trẻ yêu thương nhau, nhưng trước ngày đám cưới, cha mẹ cô gái bất ngờ bắt con phải phá vỡ lời hẹn thề chung đôi vì phát hiện chàng rể tương lai mắc quá nhiều căn bệnh lạ. Yêu nhau mà không đến được với nhau nên hai bạn trẻ quyết định cùng nhau trốn lên rừng.
Sau mấy ngày chạy trốn, chàng trai bắt đầu phát bệnh nặng, chân tay sưng lên như có mọng nước. Sợ mình làm khổ cho người yêu, chàng trai đã bỏ ra đi. Ngày qua ngày, tháng qua tháng, cô gái vẫn ở đó ngóng trông người yêu quay trở về với cái thai trong bụng ngày càng to. Một ngày kia, cô tìm được đường xuống chân vực thì bất ngờ phát hiện một phần thi thể của ai đó.
Sau phút hoảng sợ, cô nhận ra chiếc vòng đeo cổ của người mình yêu, thì ra anh đã tự vẫn để tự giải thoát mình khỏi nỗi đau thể xác vì bệnh tật và nỗi đau số phận. Sau khi sinh con, cô gái cũng kiệt sức mà chết đi rồi hóa thành một cây chuối kỳ lạ. Sau này một người Dao Tiền đi rừng đem về trồng không thấy cây chuối này đẻ chuối con mà chỉ thấy ra quả chín rồi tự chết đi, nên mới đặt tên là chuối cô đơn.
Cụ bà Hà Thị Lễ
Cây thuốc của người nghèo
Thực tế từ lâu đời nay, cây chuối cô đơn là bài thuốc quý của người dân tộc Dao. Đối với những người dân nơi đây, cây chuối cô đơn được coi là thần dược quý và chữa được nhiều bệnh nan y. Cây chuối cô đơn còn có tên là cây chuối bạc hà, chúng có thân màu xanh, thân thon dần lên đến ngọn, mọc một mình giữa rừng già.
Không biết tự bao giờ, người Xuân Sơn đã truyền tai nhau rằng, cây chuối cô đơn có khả năng chữa được rất nhiều bệnh: Đi ngoài, sỏi thận, phù thũng, sưng tay chân, viêm loét dạ dày, trị dị ứng da, một số bệnh giun sán ở trẻ em, bệnh đường ruột... Tùy vào những căn bệnh khác nhau mà lấy những bộ phận trên cây chuối để trị bệnh, từ hạt chuối, đến thân bẹ đều có thể dùng làm thuốc.
Cụ bà Hà Thị Lễ (85 tuổi), ở bản Lạng, xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ - nhà đã có 3 đời chuyên chữa bệnh bằng cây thuốc Nam trước đây đã từng cho biết, có một người phụ nữ khoảng gần 40 tuổi tìm đến và bảo rằng tự dưng cảm thấy người béo lên nhưng sức khỏe ngày càng yếu đi, cứ làm việc là thấy mỏi mệt, sáng ngủ dậy mặt nặng, buổi trưa da tay cứng nhắc, rồi hai đùi phù lên, ấn lõm.
Sau khi kiểm tra những nơi phát bệnh chẩn đoán là bị phù thũng thuộc loại uất trướng, dùng hạt chuối cô đơn bốc cho hơn chục ấm, uống vào thì hết phù, hết trướng, khỏi bệnh. Cụ bà Hà Thị Lễ còn cho biết, hạt chuối cô đơn có khả năng chữa được rất nhiều bệnh, ai cũng có thể áp dụng: Với bệnh sỏi thận thì nên chọn quả chuối thật chín, lấy hột phơi khô, tán nhỏ nấu lấy nước uống, cho 7 thìa bột hột chuối vào 1 siêu nước đun nhỏ lửa, khi còn 2/3 nước thì đem ra uống hàng ngày như nước trà, uống liền vài ba tháng sẽ dứt bệnh.
Ngoài ra cũng có thể lấy quả chuối đem thái mỏng, sao thật vàng, sau đó hạ thổ 7 ngày, mỗi ngày lấy một vốc tay sắc với 3-4 bát nước uống vào lúc no. Nếu chữa bệnh tiểu đường thì cần đào lấy phần củ cây chuối, rửa sạch, giã nát ép lấy nước uống, dùng thường xuyên và lâu dài có tác dụng ổn định đường huyết. Ngoài ra, lá và vỏ quả chuối khô còn được sắc uống làm thuốc lợi tiểu và chữa được chứng phù thũng, nước sắc quả chuối chữa đái rắt, rễ cây chuối sắc uống chữa cảm mạo, đau bụng...
Những ai biết đến cây chuối cô đơn - loài cây có tên trong cuốn “Cây cỏ Việt Nam” - một trong những cuốn sách quý về hệ thực vật ở Việt Nam. Cũng chẳng biết đúng sai ra sao về truyền thuyết của đôi trai gái mà chỉ biết theo kinh nghiệm dân gian của những người dân nơi đây thì cây chuối cô đơn có khả năng trị được nhiều bệnh mà lại không tốn tiền, không độc hại; chính vì thế, chuối cô đơn được coi là loài “biệt dược” của người nghèo.
