- "Đỉnh cao chói lọi": 74 năm ngày chiến thắng phát xít
- [Ảnh] Lo ngại về xung đột ngay trong lễ kỷ niệm 80 năm nổ ra Thế chiến II
- Giải mã bí mật về "Thuyết nói dối lớn" của trùm phát xít Hilter
Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier tại lễ khánh thành đài tưởng niệm Georg Elser ở Hermaringen
Adolf Hitler nói rằng ông ta có “vận may của quỷ” trong suốt những năm cầm quyền Đức Quốc xã. Điều không thể chối cãi là Hitler đã thoát chết sau nhiều vụ ám sát trong khi vô số âm mưu đã bị phát hiện trước khi có thể được thực hiện. Trong hầu hết các trường hợp, sự kết hợp của số phận, may mắn, thất bại về kỹ thuật và sự bất lực từ phía những người ám sát đã đứng về phía Hitler.
Có thể cho rằng nổi bật nhất trong số này là vụ ám sát do một nhóm đứng đầu là sĩ quan quân đội Đức Claus Schenk Graf von Stauffenberg thực hiện vào ngày 20-7-1944. Vụ việc đó đã đi vào các cuốn sách lịch sử và các sự kiện kỷ niệm, nhưng Georg Elser thì với người Đức vẫn là cái tên còn chưa quen thuộc.
Nhân vật ít được nhắc trong lịch sử
5 năm trước khi vụ ám sát bất thành của Stauffenberg, người thợ mộc Georg Elser đã cố giết Hitler bằng một quả bom tự chế đặt tại Bürgerbräukeller ở Munich, nơi diễn ra kỷ niệm cuộc đảo chính thất bại của Hitler - Bia Hall Putsch vào ngày 9-11-1923. Hàng năm, vào đêm trước ngày kỷ niệm, Hitler thường đến Bürgerbräukeller để phát biểu.
Ngày 8-11-1939, Elser quyết định hành động với bản kế hoạch được lên tỉ mỉ từ thời gian, vị trí đặt chất nổ cho đến đường chạy thoát. Điều duy nhất Elser không lường trước được là Hitler đã kết thúc bài phát biểu sớm hơn dự kiến và rời khỏi Bürgerbräukeller. Bom của Elser đã nổ sau đó chưa đầy 15 phút, giết chết 8 người nhưng không phải mục tiêu. Elser sau đó đã bị một đội tuần tra biên giới bắt giữ khi ông cố gắng vượt qua Thụy Sĩ. Ông bị tống vào tù, bị tra tấn và bị xử tử vào tháng 4-1945, chỉ vài ngày trước khi Thế chiến II kết thúc.
Vậy tại sao hành động và bản lĩnh của Georg Elser không nhận được sự công nhận rộng rãi? “Đó là kết quả của sự thêu dệt từ các thành viên đảng Xã hội Quốc gia suốt nhiều năm sau chiến tranh và vụ ám sát của Elser diễn ra khá sớm, từ đầu những năm 1930”, Giáo sư Johannes Tuchel, người đứng đầu Trung tâm Tưởng niệm Kháng chiến Đức ở Berlin nhận xét.
Người ta cho rằng Elser là công cụ của tình báo Anh. Một số người thậm chí còn cho rằng đây là vụ tấn công do chính Đức Quốc xã dàn dựng để một lần nữa chứng minh cho sự bất khả xâm phạm của Hitler. Câu chuyện đó, mang hơi hướng hoài nghi và tuyên truyền, đã phổ biến vào cuối những năm 1960 trong một xã hội Tây Đức sau chiến tranh, nên dư luận khó đấu tranh để nhận ra và chấp nhận hành động của một “con sói đơn độc” vào thời điểm đó.
Sẽ tiếp tục “giải mã” Georg Esler
Nhưng phải nói rằng, Elser thực sự cảm thấy bản chất tàn bạo của chủ nghĩa phát xít khi ông làm việc trong một nhà máy vũ khí vào năm 1939 và kết luận rằng Hitler có nghĩa là chiến tranh và hắn ta phải dừng lại. “Không nhất thiết phải bằng cách thực hiện các vụ ám sát, nhưng bằng cách thể hiện sự bất tuân dân sự, dàn dựng các cuộc biểu tình hoặc thực hiện các hành vi phá hoại, Elser đã thể hiện một cách ấn tượng các lựa chọn và khả năng, nhưng đáng tiếc là xã hội sau chiến tranh lại không chấp nhận điều đó”, Giáo sư Johannes Tuchel nói.
Tuy nhiên, phải mất nhiều thập kỷ, nước Đức mới thừa nhận hoàn toàn sự dũng cảm của Georg Elers. Mặc dù hành trình đó dài và gian nan, Giáo sư Tuchel nói rằng ông hài lòng về những tiến bộ đã đạt được từ giữa những năm 90 để nhận ra và đánh giá cao động cơ và hành động của Elser. Đầu tuần này, Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier đã khánh thành một đài tưởng niệm Georg Elser mới ở miền Nam Hermaringen, nơi Elser được sinh ra.
Đến nay, nhân vật Georg Esler vẫn là chủ đề của các cuộc thảo luận. “Chúng ta có thể đặt câu hỏi thẳng thắn về động cơ, mục tiêu và hành động của ông ấy. Và chúng tôi chắc chắn có thể làm điều đó tốt hơn nhiều so với 20 hoặc 30 năm trước”, Giáo sư Tuchel khẳng định.
