Cắt đứt hợp tác quốc phòng với Nga, Ukraine sẽ mất tất cả

Ukraine mất rất nhiều khi Crimea về tay Nga

Tổng thống Nga V. Putin tuyên bố: "Đối với tổ hợp công nghiệp quốc phòng của Ukraine, cắt đứt quan hệ với các đối tác Nga có khả năng dẫn đến thảm họa. Tại sao? Tại vì họ không có thị trường tiêu thụ khác. Khách hàng duy nhất của họ là các lực lượng vũ trang Nga".

Ông Putin cũng cho biết Nga đã có thể bắt đầu sản xuất sản phẩm quân sự của mình mà hiện nay đang mua hoặc thuê Ukraine gia công. Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ hy vọng rằng sự hợp tác với Ukraine trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng sẽ không đến mức đoạn tuyệt quan hệ.

Trước khi cắt đứt hoàn toàn quan hệ hợp tác quốc phòng với Nga, Ukraine đã mất rất nhiều khi Crimea tuyên bố độc lập bởi tất cả hạ tầng của các xí nghiệp quỗc phòng quốc doanh của họ đặt tại bán đảo này đã bị quốc hữu hóa, sau khi Crimea và Sevastopol chính thức trở thành các chủ thể nằm trong Liên bang Nga. 

Trong thành phần của Tập đoàn xuất khẩu quốc phòng Nhà nước “Ukroboronprom” Ukraine có 134 xí nghiệp quốc phòng (125 cơ sở nhà nước và 9 công ty cổ phần), trong đó có 13 doanh nghiệp nằm trên bán đảo Crimea, trọng điểm là các cơ sở chế tạo và dịch vụ bảo dưỡng máy bay và tàu thuyền, cùng với một số công trình sản xuất quốc phòng quan trọng khác.

Hạm đội biển Đen của Nga đóng quân tại quân cảng Sevastopol, các dịch vụ bảo dưỡng và cung cấp thiết bị chủ yếu dựa vào Crimea và nhà máy đóng tàu biển Đen. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, đây là nhà máy đóng tàu duy nhất đặt tại Ukraine có khả năng chế tạo được hàng không mẫu hạm cho hải quân Liên Xô.

Các cơ sở công nghiệp đóng tàu Crimea cũng chính là “cố vấn” đắc lực cho Trung Quốc cải tạo tàu sân bay Liêu Ninh từ đống sắt vụn là tàu sân bay Varyag đã bị bỏ phế từ thập niên 90 của thế kỷ trước; hỗ trợ cho Trung Quốc chế tạo tiêm kích hạm J-15 trên cơ sở bán cho họ 1 nguyên mẫu của Su-33 là T-10K-3 và giúp Bắc Kinh chế tạo thành công cáp hãm đà cho tiêm kích hạm J-15.

Sau khi Liên Xô tan rã, ở Crimea có 3 doanh nghiệp đóng tàu lớn là công ty cổ phần “Nhà máy đóng tàu Zaliv”, công ty cổ phần “Nhà máy đóng tàu Feodosia” và công ty vật liệu và chế tạo tàu thuyền quốc doanh “Stekloplastik”. Trong đó, Feodosia là doanh nghiệp chủ lực, nổi tiếng trong ngành đóng tàu quân sự.

Các sản phẩm đóng tàu của Crimea rất nổi tiếng và phòng phú về chủng loại, bao gồm: tàu khu trục, tàu hộ vệ, tàu đổ bộ, tàu chở dầu, tàu vận tải… Theo thống kê, hơn 1 nửa số tàu cánh ngầm thế giới được đóng ở Crimea. Ngoài ra, các công ty thuộc ngành công nghiệp đóng tàu cũng đảm nhận các dịch vụ sửa chữa, bảo dưỡng tàu thuyền.

Công ty cổ phần “Nhà máy đóng tàu Zaliv” là nhà sản xuất hàng đầu của chủng loại tàu chở dầu tầm trung. Công ty thực hiện các công trình đa dạng trong đóng tàu và dịch vụ tàu biển, sản xuất thiết bị cho các nhà máy đóng tàu, kỹ thuật tàu thuyền, các tàu đặc chủng vận chuyển nhiên liệu dễ cháy nổ như: Oxy, axetylen…

Công ty cổ phần “Nhà máy đóng tàu Feodosia” là một nhà sản xuất hàng đầu trong lĩnh vực tàu cao tốc, ví dụ như tàu cánh ngầm, tàu đệm khí; du thuyền và xuồng máy vỏ hợp kim nhôm - magiê... Công ty này chính là nhà sản xuất 2 chiếc tàu đổ bộ đệm khí Project 958 Bizon (Zubr) trong gói thầu đặt mua 4 chiếc của hải quân Trung Quốc.

Còn doanh nghiệp nhà nước “Stekloplastik” có tiềm năng sản xuất đáng kể và là một doanh nghiệp lớn chuyên ngành công nghệ sản xuất của công trình xây dựng tàu thuyền chế tạo bằng vật liệu tổng hợp Polymer phức hợp. Các sản phẩm của doanh nghiệp là xuồng cứu sinh và xuồng máy đa chức năng, du thuyền, xuồng Kayak… được sử dụng rộng rãi trên thế giới.

Ngoài ra, ở Crimea còn có căn cứ huấn luyện bay mặt đất Nitka, được xây dựng từ thời Liên bang Xô viết, chuyên dùng để huấn luyện phi công tiêm kích hạm Su-33 cho tàu sân bay Kuznetsov. Sau khi lá cờ đầu của phe xã hội chủ nghĩa tan rã, Ukraine chính thức tiếp quản Nitka năm 1991 và cho chính Nga thuê lại. Khi Crimea về tay Nga, lực lượng không quân của hải quân nước này sẽ tái tiếp quản Nitka.

Cắt đứt quan hệ với Nga, Ukraine có thể sẽ mất tất cả

Trong giai đoạn Nga tiến hành sáp nhập Crimea vào lãnh thổ của mình, Ukraine đã tuyên bố rằng họ có kế hoạch chấm dứt hợp tác quân sự với Nga cho đến khi nào những bất ổn chính trị ở nước này được giải quyết.

Ngày 29-3 vừa qua, tập đoàn xuất khẩu quốc phòng Nhà nước “Ukroboronprom” Ukraine cũng đã tuyên bố đóng băng việc cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự cho Nga, chấp nhận những thiệt hại kinh tế rất lớn theo điều khoản phá vỡ hợp đồng do sức ép từ phía chính phủ.

Hiện nay, nguồn thu nhập đáng tin cậy nhất của tập đoàn xuất này vẫn là những hợp đồng xuất khẩu hoặc gia công cho các đối tác nước ngoài, trong đó, chủ yếu là từ Nga. Ngoài ra, còn một số khách hành khác như Trung Quốc, Việt Nam..

Hiện nay, một số sản phẩm mà họ vẫn sản xuất hoặc gia công cho Nga như: Các thiết bị radar điện tử, thước ngắm vũ khí quân dụng, thiết bị dẫn đường cho robot và phương tiện dẫn đường hàng không, động cơ xe tăng công suất nhỏ và trung bình…

Ngoài ra, loại tên lửa đạn đạo liên lục địa RS-20 Voyevoda mạnh nhất trên thế giới được thiết kế ở đây, dưới thời Liên Xô cũ cho, đến nay vẫn tiếp tục được lực lượng tên lửa chiến lược Nga sử dụng và do chuyên gia người Ukraine tiến hành các hạng mục bảo hành.

Đơn vị trực tiếp làm công tác bảo dưỡng tên lửa đạn đạo liên lục địa cho Nga là doanh nghiệp nhà nước “Văn phòng thiết kế Yuzhnoye” mang tên Yangel ở Dnepropetrovsk. Đây chính là cái nôi của một số loại tên lửa đạn đạo liên lục địa lừng danh của Liên Xô cũ.

Ngành công nghiệp động cơ máy bay của Ukraine cũng khá phát triển nhưng chỉ với các loại động cơ máy bay vận tải quân sự hạng nặng và máy bay huấn luyện chiến đấu hạng nhẹ có từ thời Liên Xô cũ, không có bước phát triển đột phá nào trong thời gian gần đây. Hơn nữa, đối tác chủ yếu của họ từ trước đến nay cũng chính là Nga và phần nào là Trung Quốc.

Phó Thủ tướng Nga Dmitri Rogozin cũng đổng quan điểm với Tổng thống Nga Putin khi cho rằng, ngành công nghiệp Nga chậm nhất là trong vòng 2,5 năm sẽ có thể hoàn toàn từ bỏ các sản phẩm do công nghiệp quốc phòng Ukraine sản xuất.

Trong một tuyên bố trước đây trên kênh truyền hình "Nước Nga 24", phó Thủ tướng Nga cho biết: "Tại thời điểm này khả năng sản xuất của chúng tôi lên đến 70% trên tổng số lượng mà ngành công nghiệp Ukraine sản xuất. 30% còn lại sẽ đạt được trong khoảng thời gian từ 1 tháng đến 2,5 năm.

Ông Dmitri Rogozin lưu ý rằng để thay thế hoàn toàn sản phẩm quốc phòng Ukraine, Nga không cần phải sử dụng một khoản đầu tư lớn vì thực chất, tất cả những sản phẩm mà Kiev sản xuất, gia công và bảo dưỡng cho mình, Moscow đều có thể làm được với trình độ thậm chí còn cao hơn.

Bên cạnh đó, Nga đang tích cực thu hút chất xám của Ukraine trong lĩnh vực quốc phòng. Moscow chào đón các chuyên gia hàng đầu trong ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine với những hỗ trợ tài chính tối đa. "Họ sẽ nhận được một mức lương xứng đáng, và nhà ở” - ông Putin hứa hẹn.

Để đáp trả lại hành động cấm vận của Ukroboronprom, Nga cũng sẽ hủy bỏ hoàn toàn hợp đồng kinh tế đã ký trước đây và những ưu đãi trong quan hệ hợp tác kiểu “anh em”. Các doanh nghiệp công nghiệp quốc phòng Ukraine sẽ phải tìm kiếm thị trường mới, trong bối cảnh các quốc gia sở hữu công nghệ vũ khí kiểu Nga không phải là nhiều trên thế giới.

Hơn nữa, khi đó họ sẽ phải cạnh tranh cung cấp vũ khí và sửa chữa, bảo dưỡng với chính các đối tác Nga, “ông trùm” trong lĩnh vực sản phẩm quốc phòng kiểu Liên Xô cũ. Đây là điều khó cho họ bởi Nga đã có chỗ đứng rất vững chãi ở các thị trường truyền thống, tại các thị trường tiềm năng thì danh tiếng của Kiev càng không thể so được với Moscow.

Như vậy, do khủng hoảng chính trị với sức ép từ chính phủ Ukraine, ngành công nghiệp quốc phòng nước này đã phải gánh chịu những thiệt hại vô cùng lớn về kinh tế khi từ bỏ một đối tác lớn nhất với nhiều ưu đãi. Đây có thể là một cú sốc lớn đối với đất nước vốn đang “ọp ẹp” sau khủng hoảng chính trị và suy thoái về kinh tế.