Khác với việc tăng giá điện phải đưa ra tới 3 phương án, phải tổ chức nhiều cuộc hội thảo bàn bạc, tranh cãi kịch liệt mà vẫn chưa ngã ngũ, việc tăng học phí, viện phí không đến mức căng thẳng như vậy. Song, khi ban hành quy định về khung học phí mới, Chính phủ vẫn để ra một khoảng lùi cho địa phương “tùy ý” lựa chọn chứ không áp đặt. Theo quy định mới, điểm mấu chốt của đợt tăng học phí lần này là từ năm học 2016-2017 trở đi, học phí sẽ được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng bình quân hàng năm do Bộ KH-ĐT thông báo.
Dựa trên nền móng “khoan thư sức dân”, quan tâm, chia sẻ với khó khăn của đại bộ phận người lao động có thu nhập thấp, UBND TP Hà Nội đề xuất với HĐND TP, từ ngày 1-1-2016, trên địa bàn TP chỉ áp dụng giá học phí mới ở mức sàn. Điều này có nghĩa là học phí có tăng nhưng chưa tăng theo chỉ số CPI. Có thể nói, đề xuất này đã được “nâng lên đặt xuống” một cách thận trọng, không chỉ là mức tăng hợp lý, phù hợp với mức tăng thu nhập của người dân, hơn thế còn tránh gây “sốc” cho những người làm cha mẹ trong khi còn phải gánh một số phí, giá cả dịch vụ sắp tới sẽ tăng.
Tâm lý phổ biến của người dân đương nhiên là luôn cảm thấy “dễ thở”, thậm chí còn “cầu mong” lộ trình tăng phí, giá cả càng chậm, càng muộn thì càng tốt. Điều này là dễ hiểu và dễ thông cảm. Thế nhưng, vấn đề này không thể đặt ra ngoài hệ thống an sinh xã hội. Việc học hay chăm sóc sức khỏe người dân không thể... miễn phí nhưng cũng không thể trả giá quá rẻ. Nếu tính đúng, tính đủ thì rõ ràng hai dịch vụ này còn một khoảng chênh lệch khó “kê” cho bằng với những bất cập kéo dài.
Nếu để càng lâu thì... còn lâu mới nâng chất lượng giáo dục, y tế, nhất là nâng cao mức sống của đội ngũ giáo viên, bác sĩ, nhân viên y tế cũng như nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị. Đừng thấy và cũng đừng mong giá thấp là tốt, đặc biệt trong khi mọi dịch vụ đang chạy theo cơ chế thị trường như một quy luật không thể né tránh. Tăng mức giá học phí ở mức sàn là vừa hợp lý, vừa hợp tình. Sự lựa chọn này chính là nhắm tới cái đích khoan sức dân, chăm lo tới số đông người dân có con em đang theo đuổi con đường học tập còn dài phía trước.
