Khách du lịch luôn bị quyến rũ bởi vẻ đẹp của phố cổ Hội An
Không ai đến với Hội An mà không muốn đóng góp chút ít cho công tác bảo tồn một đô thị cổ hiếm hoi, một di sản thế giới. Ngay cả chúng tôi đã nhiều lần ngồi bên bờ sông Hoài và cầu mong một phép lạ nào đó đổ xuống đây một đống tiền để có thể làm một con đê bê tông tránh cho những ngôi nhà cổ mỗi năm một lần rũ ra trong nước lũ. Hội An là di sản sống, tiền đầu tư tu bổ, tôn tạo, trùng tu để duy trì những ngôi nhà cổ mỗi năm tốn một con số rất lớn mà người dân và ngân sách Nhà nước dành cho việc này là không đủ. Và sự đóng góp của du khách là hợp lý. Tuy nhiên, xin hãy nhớ, Hội An, ngoài là đô thị cổ còn là một khu vực hành chính mà ở đó mọi sinh hoạt của người dân lẫn với du khách. Cũng cần nhớ, khác với một khu du lịch do một hoặc một nhóm nhà đầu tư xây dựng, họ có quyền khoanh lại và bán vé cho ai muốn vào như mọi công viên trên thế giới. Hội An là một thành phố theo đúng nghĩa hành chính của nó, di sản Hội An không phải Ban quản lý di tích Hội An xây dựng mà là lịch sử mấy trăm năm đã đầu tư vào đó gìn giữ cho con cháu một di sản đẹp và dày dặn kinh khủng.
Không ai có quyền thu vé vào thành phố, nhưng có quyền quy định nghĩa vụ tu bổ di tích của 2 triệu du khách mỗi năm đến với Hội An. Nhưng thu thế nào là cả một vấn đề. Dư luận đã chỉ rõ sự vô lý thậm chí nhìn rõ kẽ hở tiêu cực và lãng phí khi bán vé vào thành phố. Vì có người phải mua vé, có người không nên rất có thể người phải mua vé sẽ không phải mua, người không phải mua sẽ phải mua, tùy theo ý thích của người gác cửa, còn tại sao thích thì miễn bàn cho. Vậy là cần một đống người bán vé, một đống người soát vé, một đống người giám sát và một đống người giám sát các đống giám sát ấy nữa. Chưa kể, một thành phố trong rào chắn là một thành phố bị phong tỏa, trong khi đó, Hội An vốn là một di tích mở, nơi mà những giá trị Việt, Chăm, Nhật, Hoa trộn lẫn hòa đồng và cởi mở. Tại sao lại thế? Cần phải xem lại công tác tham mưu để xảy ra cái thử nghiệm kỳ quái này. Cần phải có một người chịu trách nhiệm với sai lầm này.
Đó là nói đi, nhưng cũng cần nói lại. Hơn 20 năm nay, Hội An đã yêu cầu mỗi du khách đóng góp một khoản tiền hỗ trợ bảo tồn di tích và khoản tiền này thường thu qua các công ty du lịch lữ hành, những người đưa khách du lịch đến Hội An. Nhưng kiểm điểm lại, mỗi năm có gần 2 triệu du khách đến với Hội An có sự đóng góp này. Số còn lại, hoặc là bị các công ty lữ hành chiếm mất, hoặc cũng không có cơ chế thu. Nguồn thu từ du lịch mà cụ thể là thông qua bán vé chính là con át chủ bài từ nhiều năm qua trong việc giải bài toán khó khăn mà Hội An đã làm được, đó là “hài hòa bảo tồn và phát triển”. Vật liệu để trùng tu nhà cổ ở Hội An chủ yếu bằng ngói âm dương và gỗ nhóm 1 nên rất đắt tiền. Hội An có chính sách rõ ràng về mức hỗ trợ kinh phí trùng tu từ 30-75%, thậm chí 100% tùy theo mức độ hư hại của di tích và tùy theo vị trí của ngôi nhà. Ngôi nhà ở vị trí sâu trong ngõ, hẻm, nơi người dân không có nhiều nguồn thu từ du lịch sẽ được ưu tiên với mức cao. Vì vậy tìm kiếm một cơ chế thu là đúng.
85% số tiền bán vé sẽ được dùng để phục vụ cho công tác tu bổ, trùng tu di tích, số còn lại dành cho phát triển. Quá hợp lý. Nhưng nên thu như thế nào? Chúng tôi xin nêu một số thành phố có những cách thu rất hay, ví dụ Nha Trang, thu tiền hỗ trợ bảo tồn qua các khách sạn. Du khách ở khách sạn, khách sạn sẽ thu hộ thành phố khoản đó. Đấy là một cách hay. Nhưng Hội An quá gần Đà Nẵng, du khách có thể xuống thăm Hội An và đêm về Đà nẵng, vì vậy việc thu tiền bảo tồn di tích qua khách sạn cũng chỉ là một cách. Lâu dài và căn cơ hơn, Hội An phải phát triển dịch vụ văn hóa, dịch vụ lễ hội, dịch vụ phục vụ khách và tạo ra nguồn thu từ các dịch vụ này. Mấy năm nay, chúng tôi đã thấy Hội An tổ chức nhiều lễ hội, thậm chí mỗi tháng có một lễ hội, rất tiếc, tại sao không bán vé tham dự các lễ hội mà lại bán vé vào thành phố.
Tôi nghĩ với sự năng động của một thành phố di sản, thành phố Hội An sẽ tìm ra những cách phát triển bền vững và hữu hiệu.
Xin cảm ơi, Thành ủy Hội An, chính quyền Hội An đã chấm dứt việc bán vé vào thành phố.
