Các công ty an ninh tư nhân “nở rộ” ở châu Phi

• [ẢNH] Lính đánh thuê Wagner: Có hay không quân đội tư nhân của các nhà tài phiệt?
• Thách thức khi tội phạm tài chính – ngân hàng ngày càng gia tăng, phức tạp
• Diễn biến ly kỳ về nhóm người Nga bị bắt rồi lại thả ở Belarus

Quân đội Pháp mở chiến dịch chống khủng bố Barkhane ở vùng Sahel với sự hỗ trợ của đối tác địa phương châu Phi

Hàng loạt “điểm nóng” xung đột

Tháng 3-2020, một trung đoàn binh sĩ Pháp tuần tra trên sa mạc Mali. Các xe bọc thép đang di chuyển trong khu vực biên giới với Niger, nơi thường có các chiến binh Hồi giáo ẩn náu, thì tiếng súng đột ngột vang lên. Lính Pháp lập tức nhắm vào 2 kẻ tấn công và tiêu diệt.

Ở Sahel - vùng hạ Sahara này, những cuộc tấn công như vậy diễn ra ngày càng thường xuyên hơn. Chỉ riêng tại Mali, Niger và Burkina Faso, năm ngoái, ít nhất 4.800 dân thường đã thiệt mạng trong các vụ tấn công khủng bố và bạo lực sắc tộc - gấp 10 lần so với năm 2014.

Trong chiến dịch Barkhane, quân đội Pháp đã chiến đấu chống lại quân khủng bố Hồi giáo trong khu vực kể từ tháng 8-2014. Vào đầu mùa hè năm 2021, Pháp đã triển khai 5.100 binh lính và lính đánh thuê. Tuy nhiên, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã thông báo rằng hầu hết trong số họ sẽ rời đi trước khi kết thúc năm 2021.

Không chỉ quân Pháp, khoảng 10.000 binh sĩ đến từ khoảng 150 quốc gia tham gia lực lượng Quân đoàn nước ngoài ở Sahel. Họ có một điểm chung: thích ra trận, không sợ giết chóc, cứ kiếm được tiền là làm. Nhưng không giống như những binh lính chính quy, họ được trả lương bởi một nhà nước không phải là quê hương của họ.

Mô hình Quân đoàn nước ngoài được thành lập vào năm 1831. Nhưng kể từ cuối những năm 1990, một ngành công nghiệp mới đã bùng nổ: các công ty quân sự và an ninh tư nhân. Các dịch vụ của họ bao gồm từ giám sát radar và các chuyến bay do thám cho đến các hoạt động trên tiền tuyến. Cũng có các công ty nghiêng về hỗ trợ hậu cần nhiều hơn như chăm sóc y tế, nấu bếp và giặt là, hay cung cấp thực phẩm và đạn dược.

Cạnh tranh khốc liệt

Theo ông Herbert Wulff, một nhà khoa học chính trị chuyên nghiên cứu về hòa bình và xung đột, một số chính phủ sử dụng các công ty này để tránh trách nhiệm chính thức. Đơn cử, Mỹ hoặc Anh không muốn đưa quân trực tiếp tới các điểm nóng xung đột nữa mà qua các công ty an ninh.

Đó là một chiến lược mà Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đang sử dụng ở Syria và châu Phi bằng cách triển khai công ty quân sự tư nhân của Nga Wagner tại quốc gia giàu dầu mỏ Libya và Cộng hòa Trung Phi giàu khoáng sản. Cả hai quốc gia này đều bị cuốn vào một cuộc nội chiến đẫm máu.

Benno Müchler, người đứng đầu văn phòng của Quỹ Konrad Adenauer tại Cộng hòa Dân chủ Congo, cho biết, Nga đã ký 19 thỏa thuận quân sự với các quốc gia châu Phi. Một mặt, Nga cung cấp kiến thức chuyên môn về quân sự; tư vấn về chiến lược, vũ khí trang bị và hành động quân sự nhưng mặt khác, họ cũng cung cấp đủ loại khí tài quân sự từ trực thăng, xe tăng đến súng trường Kalashnikov…

Tuy nhiên, Nga và các nhà cung cấp quân sự của Nga đang gặp phải sự cạnh tranh mạnh mẽ của phương Tây. Vào tháng 5-2018, cảnh quay từ một máy bay không người lái xuất hiện trên các phương tiện truyền thông Mỹ cho thấy một sự cố xảy ra hồi tháng 10-2017. Trong sự cố đó, do bị các chiến binh Hồi giáo ở quốc gia Tây Phi Nigeria phục kích, 4 quân nhân Mỹ và 5 binh sĩ Nigeria thiệt mạng.

Sự kiện này đã hé lộ về sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Sahel cũng như mối quan hệ chặt chẽ giữa quân đội Mỹ với các nhà thầu quân sự tư nhân. Khi đó, những người lính bị thương đã được trục vớt bằng trực thăng dân sự thuộc về nhà thầu an ninh Erickson.

Được biết, 21 nhà cung cấp dịch vụ quân sự của Mỹ làm việc tại Bắc Phi và Sahel mà khách hàng là Bộ chỉ huy quân sự của Mỹ tại lục địa châu Phi, AFRICOM, có trụ sở tại Stuttgart, Đức. Càng ngày, khách hàng của các nhà thầu an ninh không phải là nhà nước mà là các công ty đa quốc gia, mục tiêu là bảo vệ đất đai, cơ sở dầu khí hoặc mỏ cho họ. Kết quả là, thị trường ngày càng trở nên phức tạp trong những năm gần đây.