Nhà Văn hóa Thanh niên hồ Thiền Quang là một trong những địa điểm tổ chức các chương trình ca múa nhạc ngoài trời thời bao cấp
Tham gia chương trình có các nghệ sỹ thuộc nhiều đoàn nghệ thuật khác nhau. Thời đó không phải ai cũng có tiền mua vé vào rạp. Mặt khác truyền hình chưa phát triển, mỗi tối chỉ phát sóng một, hai tiếng, vì thế người dân nghe hát chủ yếu qua Đài truyền thanh Hà Nội hay Đài Tiếng nói Việt Nam. Người yêu âm nhạc thuộc lòng bài hát họ thích, biết tên nhưng không có cơ hội biết mặt ca sỹ mà họ yêu mến nên họ nô nức kéo nhau đi xem ca nhạc ngoài trời.
Nói chung các chương trình được thiết kế khá giống nhau. Hình thức biểu diễn cũng đa dạng gồm: đơn ca, song ca, tam ca và tốp ca. Tôi nhớ bài “Con kênh ta đào” do ca sỹ Ngọc Tân và Thanh Hoa song ca. Lắm hôm, các ca sỹ hát tốp ca làm điệu, dựa vai vào nhau đu đưa theo giai điệu, duyên dáng và đáng yêu vô cùng. Trong chương trình cũng có người giới thiệu tiết mục, họ nói ngắn gọn, sử dụng từ ngữ có tính tượng hình, đôi khi ví von rất hóm hỉnh và không bao giờ dùng từ nghệ sỹ, chỉ dùng từ ca sỹ hay diễn viên vì từ nghệ sỹ thời đó chỉ dùng để gọi những người đã thành danh và có uy tín trong nghề.
Các ca sỹ biểu diễn khi đó được đào tạo bài bản nên có thể hát được nhiều thể loại khác nhau nhưng bao giờ cũng có bài “tủ” (các bài họ hát thành công nhất). Ca sỹ Vân Khánh bao giờ cũng hát 2 bài là “Siboney” (nhạc Cuba mà mọi người chế ra là “Bố Tây đen mẹ cũng Tây đen, đẻ con đen xì”) và bài “Tình Bác sáng đời ta”. Ca sỹ Quang Hưng có 2 bài “tủ”: “Tôi là Lê Anh Nuôi” và “Anh quân bưu vui tính”. Ca sỹ Trần Hiếu là bài “Con voi”, ca sỹ Thúy Hà thường hát bài “Cánh chim báo tin vui” và “Đêm nay anh ở đâu”, Bích Liên hát “Đường tôi đi dài theo đất nước” và “Bài ca năm tấn”.
Thanh Hoa hát “Tàu anh qua núi”, Ngọc Tân thì “Chiều trên bến cảng”. Nếu tính số các ca sỹ thường xuyên hát ở các tụ điểm ca nhạc ngoài trời thì rất nhiều, ca sỹ nam có: Tiến Thành, Hữu Nội, Mạnh Hà, Trọng Nghĩa, Trần Khánh… nữ có Thúy Lan, Thúy Đạt, Bích Thảo, Vũ Dậu… Ngoài ra, còn các ca sỹ trưởng thành từ phong trào âm nhạc quần chúng như: Ngọc Bé, Huy Túc, Quốc Đông, Văn Sáu...
Tôi nhớ khi Ngọc Bé hát bài “Em là thợ quét vôi”, ca sỹ lấy hai tay đưa lên đưa xuống trong không khí cho ra dáng chị quét vôi trông ngộ nghĩnh. Chen giữa các tiết mục bao giờ cũng có tấu hài và nghệ sỹ Hồng Kỳ diễn rất duyên. Thời đó, điều kiện kỹ thuật không cho phép nên ca sỹ không thể hát nhép, họ hát bao giờ cũng có nhạc đệm. Tôi không biết nhiều về những người chơi nhạc cụ nhưng thổi Trumpet có ông Trường nhà đầu phố Bà Triệu, Accordeon có Tuấn “mũi”.
Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến
Có nhiều chuyện vui khi xem ca nhạc ngoài trời, ví dụ bài hát đã đóng đinh với một ca sỹ nào đó mà khán giả đã quen thuộc trên Đài Tiếng nói Việt Nam nhưng biểu diễn trên sân khấu lại không phải ca sỹ đó thì khán giả hoặc ê ê kéo dài hoặc đồng thanh hô “Một, hai, ba xuống đi”. Sau năm 1975, các mốt thời trang từ Sài Gòn ùa ra Hà Nội, tuy vậy các ca sỹ nữ khi hát vẫn áo dài may theo kiểu Hà Nội và Thúy Hà bao giờ cũng gây ấn tượng bằng cách chỉ mặc áo màu đỏ, đi guốc cao gót bằng nhựa.
Chỉ có một vài ca sỹ may áo dài kiểu Sài Gòn. Sang thập niên 80 cũng có ca sỹ mặc váy lên sân khấu nhưng không nhiều. Với ca sỹ nam, trang phục biểu diễn mùa hè là áo sơ mi bỏ trong quần, mùa đông mặc comple. Sau năm 1975, có ca sỹ mặc quần ống loe, đi giầy đế cao nhưng khi có “chiến dịch” rạch quần ống loe thì bỏ luôn.
Các ca sỹ thời bao cấp có rất nhiều người hâm mộ nhưng họ không xin chữ ký và tôi chứng kiến một người đang xếp hàng mua thực phẩm ở phố Đại La thấy ca sỹ Thanh Hoa xếp hàng ở tít phía dưới đã nhường chỗ của mình cho Thanh Hoa mua trước. Lại có khi cũng rất hài hước, đám đông đang uống bia ở quán nào đó thấy ca sỹ đi qua liền đồng thanh hô to tên ca sỹ.
Họ mến mộ vì giọng hát và đôi khi cũng vì sắc đẹp, ví dụ như ca sỹ Ái Vân được các chàng trai hâm mộ mua ảnh bán ở các cửa hàng văn hóa phẩm nhét vào trong ví. Năm 1980, nghệ sỹ múa Thu Hiền chuyển từ Đoàn nghệ thuật quân khu III về làm việc ở Đài Truyền hình Việt Nam. Thu Hiền thường xuyên đi giới thiệu chương trình cho ông bầu Kiều Linh. Khi đó, cậu con trai Anh Quân và cô con gái Hương Ly còn nhỏ nên nhạc sỹ Trương Ngọc Ninh chất cả nhà lên chiếc xe Mobylette. Chờ khi Thu Hiền nhận cát-sê xong, cả nhà lại lên xe máy èn èn về phố Vọng.
Cát-sê thời bao cấp chia làm hai loại, nếu theo nhiệm vụ của đoàn thì biểu diễn xong nghệ sỹ chỉ được bồi dưỡng bát phở, bát mỳ hay số tiền tương đương với bát phở vì họ đã có lương. Còn đi hát ở sân khấu ca nhạc ngoài trời thì ông bầu không bao giờ công bố cát-sê và ca sỹ cũng không bao giờ hỏi, nói chung quan niệm khi đó được xuất hiện trước công chúng là hạnh phúc.
Nói vậy nhưng lúc mở phong bì cũng hồi hộp, tuy nhiên sự chênh lệch giữa các nghệ sỹ không quá lớn. Đầu thập niên 1980, cát-sê của người giới thiệu chương trình là 10 đồng, còn ca sỹ thì tùy theo nhưng cao nhất cũng không vượt quá 20 đồng, so với giá vàng khi đó thì mua được 1/7 chỉ.
