Bước ngoặt để Ukraine có thể nhận được tên lửa phòng không S-300 từ Hy Lạp?

Hai sư đoàn hệ thống phòng không S-300 PMU-1 được Nga chuyển giao cho Síp theo hợp đồng ký năm 1996. Nhưng dưới áp lực từ Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ, những tổ hợp vũ khí này không được đưa vào trang bị và bị cất giữ trong kho từ năm 1998.

Sau đó Hy Lạp và Nga cũng như Síp được thỏa thuận để Athens có quyền khai thác sử dụng hệ thống phòng không S-300PMU-1 này.

Hy Lạp đã mua 31 hệ thống phòng không tầm thấp Tor-M1 của Nga, trong đó có 6 hệ thống được chuyển giao cho Síp vào năm 2006 để đổi lấy quyền sở hữu hệ thống phòng không S-300

Hiện S-300 PMU-1 đang được đưa vào biên chế cho lực lượng vũ trang Hy Lạp và triển khai sẵn sàng chiến đấu trên đảo Crete.

Athens gần đây được cho là đã chấp nhận đề xuất của Mỹ là chuyển tên lửa phòng không S-300 PMU-1 cho Ukraine, đổi lại họ sẽ cấp các hệ thống phòng không tương đương.

Việc nhận được các hệ thống phòng thủ từ Mỹ và phương Tây có ý nghĩa quan trọng đối với an ninh phòng thủ của Hy Lạp.

Trước đó, Ukraine đã đề xuất mua các hệ thống phòng không của Hy Lạp, đổi lấy khả năng bảo dưỡng và sửa chữa vũ khí tại các cơ sở công nghiệp của Ukraine, tuy nhiên đề xuất không thành công.

Thứ nhất, Nga vẫn duy trì thỏa thuận cấp phép Người dùng cuối, nghĩa là Hy Lạp không thể xuất khẩu sản phẩm công nghiệp này cho bên thứ ba nếu không có sự cho phép của Moscow.

Ngoài ra, các nhà máy Ukraine có thể thực hiện dự án bảo trì bảo dưỡng trong điều kiện chiến tranh hay không vẫn là câu hỏi lớn.

Thứ hai, sẽ cực kỳ nguy hiểm nếu Hy Lạp không có hệ thống phòng không bổ sung trám chỗ ngay lập tức. Vì vậy nếu Mỹ và phương Tây chuyển giao các tổ hợp phòng không cho Athens trước thì đây lại là một câu chuyện khác.

Mỹ và đồng minh hiểu rất rõ những vấn đề của Hy Lạp. Trước đó Đức cũng đã chuyển trước các xe thiết giáp Mander cho Hy Lạp, ngay sau đó họ đã chuyển những chiếc BMP-1 cho Ukraine.

Theo các nguồn tin truyền thông Hy Lạp, thông qua công cụ tài chính FMF (Foreign Military Financing), các hệ thống vũ khí của Mỹ sẽ thay thế vũ khí của Nga đồng thời Mỹ cũng hỗ trợ Hy Lạp đổi mới dần lực lượng máy bay trực thăng của lục quân, không quân và hải quân Hy Lạp.

Hiện chưa rõ loại vũ khí nào sẽ được thay thế các hệ thống phòng không do Nga sản xuất ở Hy Lạp. Mỹ đang nỗ lực thúc đẩy Athens loại bỏ các hệ thống phòng không của Nga, các sĩ quan quân sự cao cấp của Hy Lạp cũng yêu cầu loại bỏ các hệ thống vũ khí này do không thể bảo trì bình thường dưới tác động của lệnh trừng phạt đối với Nga.

Thực tế trong điều kiện hiện nay, Athens khó có thể nhanh chóng sở hữu các tổ hợp tên lửa phòng không hiện đại như Patriot mà chỉ có thể nhận được các hệ thống phòng không tầm gần của Mỹ và các quốc gia châu Âu, tương tự như các vũ khí đã chuyển giao cho Ukraine.

Mỹ tiếp tục kế hoạch thu gom vũ khí của Liên Xô cũ để cung cấp cho UKraine. Trong bối cảnh hiện nay, thương vụ của Mỹ với Hy Lạp nếu thành công sẽ giúp thêm sức mạnh cho quân đội Uraine để đối phó Nga.

Hy Lạp là quốc gia duy nhất thuộc khối quân sự NATO sở hữu hệ thống tên lửa phòng không S-300 do Nga sản xuất.

Quân đội Hy Lạp hiện có 2 tiểu đoàn tên lửa phòng không thuộc phiên bản S-300PMU-1 với 12 bệ phóng tự hành.

Thực tế thì các hệ thống S-300 mà Hy Lạp đang sử dụng được mua bởi Síp năm 1996

S-300 bao gồm một loạt hệ thống tên lửa đất đối không tầm xa do Tổng công ty Khoa học Công nghiệp Almaz-Antey của Nga sản xuất.

Liên Xô triển khai hệ thống này lần đầu năm 1979 nhằm hỗ trợ các cơ sở công nghiệp, hành chính lớn, các căn cứ quân sự và kiểm soát không phận của nước này phòng thủ trước những cuộc không kích từ kẻ thù.

S-300 có khả năng tiêu diệt hiệu quả các mục tiêu tên lửa đạn đạo, đồng thời được coi là một trong những hệ thống chống máy bay mạnh nhất hiện nay với tầm bắn lên đến hơn 150 km.

S-300 cũng sở hữu sức mạnh ngăn chặn cả chiến đấu cơ tàng hình.

"S-300 là hệ thống phòng không hàng đầu của Nga", ông Robert Hewson, cây bút từ tạp chí quốc phòng IHS Janes, bình luận.

"Đây là hệ thống phòng thủ đủ khả năng bắn hạ bất kỳ loại tên lửa hay mẫu chiến đấu cơ tiên tiến nào", ông nhấn mạnh.

Hệ thống tên lửa S-300 có thể đồng thời theo dõi đến 100 mục tiêu và xử lý được từ 12 đến 36 chiếc trong số đó.

Ở những phiên bản S-300PMU1/2 trở về sau, khả năng của radar được tăng cường, theo dõi đến 300 mục tiêu và xử lý cùng lúc tới 72 vật thể bay xâm phạm.

Thời gian để triển khai S-300 là 5 phút. Các tên lửa S-300 được đặt trong những ống kim loại kín và không cần bảo trì trong suốt quá trình sử dụng.

Quy trình hoạt động cơ bản của một hệ thống S-300 gồm 4 bước.

Đầu tiên, các radar giám sát tầm xa xác định mục tiêu và chuyển tiếp thông tin về các xe chỉ huy để tiến hành đánh giá, phân tích.

Sau khi xác nhận mục tiêu, xe chỉ huy truyền lệnh bắn tới radar điều hướng. Khi tiểu đoàn ở vị trí tốt nhất nhận được lệnh bắn này, họ lập tức khai hỏa tên lửa đất đối không.

Radar điều hướng giúp dẫn tên lửa tới chính xác mục tiêu cần tiêu diệt.

S-300 có nhiều phiên bản nâng cấp được trang bị những loại tên lửa, radar khác nhau với khả năng chống các phương pháp tấn công điện tử tốt hơn, tầm bắn xa hơn và ứng phó với nhiều tình huống hơn.

Hiện có dòng biến thể chính gồm: S-300V, S-300P và S-300F. Mỗi dòng này lại chia ra nhiều loại với từng tính năng riêng biệt.

Tại xung đột ở Ukraine, ngoài việc dùng S-300 để phòng không, Nga còn dùng loại tên lửa này để tấn công mục tiêu mặt đất.

Trong khi đó phía Ukraine cũng sử dụng các biến thể khác nhau của S-300 để bảo vệ không phận, từ đó hạn chế được năng lực tác chiến của không quân Nga.