[ẢNH] WHO đến Trung Quốc điều tra nhưng không tìm được nguồn gốc đại dịch Covid-19

Tổng giám đốc Tổ chức Y thế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus hôm 12-2 họp báo tại Geneva cùng trưởng phái bộ Vũ Hán Peter Ben Embarek, cho biết nhóm đã tiến hành "một cuộc điều tra khoa học quan trọng trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn".

"Một số người đã đặt câu hỏi rằng phải chăng một số giả thuyết đã bị loại bỏ. Sau khi nói chuyện với một số thành viên trong nhóm, tôi muốn xác nhận rằng mọi giả thuyết vẫn được để ngỏ, cần được phân tích và nghiên cứu thêm", ông Tedros nói.

"Một số công việc đó có thể nằm ngoài mục đích và phạm vi của nhiệm vụ lần này. Chúng tôi luôn nói rằng nhiệm vụ lần này sẽ không tìm ra mọi câu trả lời, nhưng nó đã bổ sung thêm thông tin quan trọng giúp chúng ta hiểu hơn về nguồn gốc virus SARS-CoV-2".

Trong cuộc họp báo hôm 9-2 ở Vũ Hán kết thúc chuyến điều tra của nhóm chuyên gia WHO, Ben Embarek bác bỏ giả thuyết SARS-CoV-2 rò rỉ từ phòng thí nghiệm virus học tại Vũ Hán.

"Giả thuyết sự cố phòng thí nghiệm rất khó xảy ra", Embarek nói. "Nó không nằm trong số giả thuyết mà chúng tôi sẽ đề xuất nghiên cứu thêm".

Tại Geneva hôm 12-2, ông cho hay nhóm đã tới các phòng thí nghiệm ở Vũ Hán và tiếp xúc với các nhân viên ở đây. Không ai trong số này đang nghiên cứu hoặc từng tiếp xúc với SARS-CoV-2, loại virus gây Covid-19.

"Tất nhiên có khả năng virus đã và đang ở trong các mẫu chưa được xử lý hoặc trong nhóm virus chưa được xác định", ông nói. "Những rõ ràng là trong số những người chúng tôi đã làm việc cùng tại các phòng thí nghiệm, chưa ai biết tới loại virus này".

Ông Embarek nói thêm các nhà khoa học thường công bố phát hiện của mình ngay lập tức khi phát hiện loại virus mới.

Các chuyên gia cho rằng SARS-CoV-2 nhiều khả năng bắt nguồn từ loài dơi và có thể lây sang người qua một loài động vật có vú khác. Những ca Covid-19 đầu tiên ghi nhận ở Vũ Hán, Trung Quốc hồi tháng 12-2019 và hơn 2,3 triệu người khắp thế giới đã tử vong vì loại virus này.

Tedros cho hay ông hy vọng sẽ nhận được báo cáo tóm tắt chuyến điều tra tại Vũ Hán vào tuần tới, và nhận được báo cáo đầy đủ trong những tuần tiếp theo.

Ông cũng hoan nghênh thông tin số ca Covid-19 toàn cầu đã giảm tuần thứ 4 liên tiếp. Tuy nhiên, Tổng giám đốc WHO cảnh báo các quốc gia chớ chủ quan, không nên nới lỏng các biện pháp hạn chế, người dân cũng chớ mất cảnh giác.

Theo các thanh tra của nhóm WHO qua Vũ Hán điều tra thì thực tế hai bên đã có "những cuộc trao đổi nảy lửa" về việc thiếu các chi tiết cần thiết để làm việc.

Chi tiết hơn thì phía Trung Quốc đã từ chối cung cấp dữ liệu về 174 ca được xác định mắc Covid-19 vào giai đoạn bùng phát đầu tiên tại Vũ Hán hồi tháng 12/2019.

Đặc biệt là nhiều bên có liên quan tại Trung Quốc đã từ chối cung cấp cho nhóm những dữ liệu gốc và các thông tin cá nhân về các ca nhiễm Covid-19 ban đầu, điều mà nhóm thanh tra cho rằng sẽ giúp họ quyết định được khi nào và bằng cách nào virus phát tán tại quốc gia này.

Thay vì việc chia sẻ thì phía Trung Quốc đã đưa ra kết luận của riêng họ về các ca nhiễm này. Ông Liang Wannian, người đứng đầu Uỷ ban phòng chống Covid-19 của Trung Quốc nói rằng họ đã làm xét nghiệm các mẫu máu để tìm kháng thể và kiểm tra các hồ sơ bệnh án tại 233 bệnh viện và phòng khám nhưng không có bằng chứng của virus đã lây lan tại Vũ Hán trước tháng 12-2019. Ngoài ra các dữ liệu tích lũy và các tìm kiếm mang tính hồi cứu vài tháng trước khi dịch bùng phát tại Vũ Hán cũng được cho là không hề có vết tích của virus tại đây.

Vấn đề lớn nhất ở đây là nhóm điều tra nguồn gốc đại dịch Covid-19 của WHO không được phép xem các dữ liệu thô của các báo cáo này, thứ mà nhóm rất cần có để tự đánh giá trung lập các số liệu liên quan đến đại dịch Covid-19.

Theo ông Dominic Dwyer, một nhà vi sinh người Úc thuộc đoàn điều tra nguồn gốc dịch Covid-19 của WHO thì phía Trung Quốc có đưa ra một vài ví dụ, nhưng không đầy đủ, điều mà một cuộc điều tra dịch tễ cần phải có

Chính vì vậy mà việc diễn giải các số liệu này trở nên hạn chế nếu so sánh với báo cáo từ phía Trung Quốc. Cũng theo ông này thì cho đến thời điểm đoàn rời khỏi Trung Quốc hai bên vẫn chưa đạt được thỏa thuận về chia sẻ dữ liệu gốc liên quan đến đại dịch Covid-19.

Việc Trung Quốc cung cấp thông tin theo kiểu nhỏ giọt hoặc lờ đi luôn các yêu cầu từ phía phái đoàn điều tra nguồn gốc Covid-19 của WHO làm cho chính phủ nhiều nước càng nghi ngờ hơn tính minh bạch của nước này trong việc mong muốn tìm đến tận cùng nguồn gốc của đại dịch.

Một ví dụ của việc này là theo nhóm WHO họ biết có khoảng 90 bệnh nhân có các triệu chứng tương ứng với các triệu chứng thường gặp của Covid-19 được ghi nhận 2 tháng trước khi dịch bùng phát tại Vũ Hán.

Tuy nhiên đến khi đoàn đến thì phía Trung Quốc mới đem các mẫu xét nghiệm ra tìm kháng thể, điều gần như vô nghĩa bởi sau hơn 1 năm số kháng thể có thể đã xuống dưới mức có thể phát hiện ra được.

Theo chuyên gia dịch tễ học Thea Fischer của Đan Mạch, người cũng trong đoàn thanh tra thì đã có những lúc hai bên đã tranh cãi khá gay gắt về vấn đề số liệu.

Bà này chia sẻ nếu xem báo cáo của Trung Quốc thì không thể tìm thấy sự bất hợp lý nào, nhưng họ không thể lấy dữ liệu thô, những thứ làm nên báo cáo, điều này làm bà không tin tưởng bởi bà chỉ tin vào các bằng chứng dựa vào số liệu chính xác thực tế, chứ không tin vào những gì mà người khác trình ra cho mình xem.

Theo WHO họ sẽ trình bày các kết quả ban đầu của mình vào tuần sau, và báo cáo đầy đủ sẽ được đưa ra một vài tuần sau đó. Hiện Ủy ban sức khỏe Trung Quốc từ chối đưa ra bất cứ bình luận nào về nhận xét nói trên của WHO.

Rất có thể nguồn gốc đại dịch Covid-19 sẽ mãi mãi là bí ẩn ngay cả khi đại dịch này được khống chế hoàn toàn trong tương lai.