[ẢNH] Ngoài Mỹ, chính Nga đã góp phần xóa sổ vị trí thứ 3 thế giới của không quân Ukraine

Năm 1991, sau khi Liên Xô tan rã, nước Ukraine độc lập nổi lên là cường quốc không quân lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Mỹ và Nga. 

Không quân Ukraine (UAF) được thừa hưởng một phi đội máy bay ấn tượng của Liên Xô cũ, gồm trên 2.000 máy bay chiến đấu, trong đó có 19 máy bay ném bom chiến lược Tu-160, 44 máy bay ném bom chiến lược Tu-22 và Tu-160, và 122.000 nhân viên quân sự, 27.000 nhân viên dân sự.

Phi đội của UAF có thể thực hiện tất cả các nhiệm vụ chiến đấu, bao gồm từ phóng vũ khí hạt nhân chiến thuật đến các loại vũ khí quy ước có dẫn đường và không dẫn đường.

Nhưng những năm sau đó, UAF trải qua thời kỳ vũ khí xuống cấp và cắt giảm ngân sách. Để tuân thủ Nghị định thư Budapest năm 1994, dưới sự bảo đảm an ninh của Nga-Mỹ-Anh, Ukraine đã phải từ bỏ kho vũ khí hạt nhân và loại bỏ các máy bay chiến lược vào năm 1998.

Thực tế cả Mỹ và Nga đều không muốn Ukraine là đối thủ tiềm tàng. Washington ra sức ép và dùng cả kinh tế để bắt Kiev từ bỏ tư cách cường quốc quân sự. 

Trong khi đó dù là nước anh em thân thiết dưới thời Liên Xô, nhưng Nga cũng không muốn một đối thủ ngay sát cạnh mình.

Chính vì vậy Nga đổi khí đốt lấy các vũ khí chiến lược của Ukraine, đồng thời Moscow bảo đảm rằng họ sẽ bảo vệ Kiev nếu nước này bị tấn công.

Chính điều này làm tiền đề để Nghị định thư Budapest năm 1994 ra đời. Cho đến nay người Ukraine vẫn cho rằng ký vào nghị định này là một sai lầm trong quá khứ.

Điều đó không chỉ giết chết vị trí cường quốc quân sự mà còn làm không quân nước này rệu rã.

Rất nhiều máy bay ném bom chiến lược chịu cảnh rã sắt vụn như thế này.

Những chiếc máy bay ném bom chiến lược này đều còn rất mới, thậm chí có chiếc chỉ mới bay được vài chục giờ.

Không chỉ rã sắt vụn, Ukraine còn bán đi nhiều khí tài mạnh. Chỉ tính từ năm 2007 đến 2017, Ukraine đã bán đi tới 65 máy bay chiến đấu (gồm các Su‑27, Su‑25, Su‑22, MiG‑29 và MiG‑21), 41 máy bay huấn luyện L-39 Albatros, 6 máy bay vận tải quân sự An-72, An-74, An-12; 3 máy bay tiếp dầu Il-78, 50 phi cơ do thám không người lái Tu-143, 44 chiếc trực thăng Mi-24.

Họ cũng bán đi tới  802 quả tên lửa các loại (chủ yếu là tên lửa không đối không R‑24, R‑27 và R‑73, tên lửa hành trình không đối Kh-59).

Việc bán bớt phi đội máy bay khổng lồ mang lại cho Ukraine hàng triệu USD, nhưng kể từ năm 1991, UAF chưa từng nhận thêm một chiếc máy bay mới nào.

Ngày nay, có gần 50.000 nhân viên phục vụ trong UAF, với trụ sở chính tại Vinnytsia, thành phố nằm cách thủ đô Kiev 200 km về phía Tây Nam. Theo Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (có trụ sở ở London), UAF hiện sở hữu hàng trăm máy bay sẵn sàng chiến đấu. 

Số này bao gồm khoảng 37 tiêm kích MiG-29, 34 chiếc Su-27, 14 cường kích Su-24M, 31 chiếc máy bay chi viện không quân Su-25, 9 chiếc Su-24MR, 3 máy bay trinh sát An-30, 31 máy bay huấn luyện L-39, 5 máy bay vận tải Il-76 và 3 chiếc An-26. 

Ngoài ra còn 14 trực thăng Mi-9, 30 Mi-8 và 2 chiếc Mi-2. Bầu trời Ukraine được canh gác bởi 72 hệ thống tên lửa đất đối không Buk-M1 và 250 hệ thống S-300P/PS/PT.

Mặc dù UAF ngày nay chỉ còn là cái bóng của thời kỳ 1991, Ukraine vẫn nằm trong số ít quốc gia trên thế giới đang hoạt động tất cả các nhánh của không lực, bao gồm máy bay ném bom chiến lược, tiêm kích, cường kích, do thám, vận tải, không người lái, bên cạnh lực lượng tên lửa và chiến tranh điện tử.

Ngân sách cho không quân đã đạt 320 triệu USD trong năm 2019, cho phép UAF nối lại dần các chuyến bay huấn luyện thường xuyên. 

Các phi công chiến đấu Ukraine ngày nay có khoảng 40-60 giờ bay mỗi năm, và tất cả các căn cứ phải tổ chức 2-3 buổi bay huấn luyện mỗi tuần. 

Họ được hướng dẫn tìm cách bay càng thấp càng tốt để tránh radar Nga. 

Dù nước này đang cố gắng vực dậy quân đội nói chung đặc biệt là không quân, tuy nhiên sẽ không bao giờ họ có thể tìm lại được ánh hào quang xưa từng khiến cả Mỹ và Nga kiêng nể.