[ẢNH] Mỹ nói gì khi tình trạng hỗn loạn tồi tệ đang xảy ra ở Kabul?

Tình trạng hỗn loạn tồi tệ đang diễn ra tại thủ đô Kabul, đặc biệt tại khu vực sân bay quốc tế Hamid Karzai khi hàng chục ngàn người Afghanistan đang cố gắng tháo chạy. Nhiều lúc máy bay không thể cất và hạ cánh vì người dân tràn ra đường băng và bám váo máy bay.

Hình ảnh người dân Afghanistan rơi khỏi máy bay vận tải C-17 khi họ cố gắng bám vào càng đáp khiến cho thế giới không khỏi xót xa, bàng hoàng.

Các con đường cửa ngõ dẫn vào sân bay đều trong tình trạng hỗn loạn và kẹt cứng. Hàng ngàn ô tô bị người dân bỏ lại để đi bộ vào khu vực sân bay.

Sân bay quốc tế Hamid Karzai - nơi quân đội Mỹ đang kiểm soát - trở thành con đường khả thi duy nhất cho hàng nghìn người muốn chạy trốn khỏi Afghanistan sau khi Taliban kiểm soát thủ đô Kabul.

Bức ảnh do trang tin tức quốc phòng Defense One của Mỹ đăng tải cho thấy 650 người ngồi chật cứng trong khoang chở hàng của máy bay C-17. Được biết theo thiết kế thì chiếc máy bay này chỉ cho chở tối đa 130 lính dù.

Các quan chức quốc phòng Mỹ cho biết các hành khách, bao gồm phụ nữ và trẻ em trên chuyến bay này đã được sơ tán an toàn từ Kabul đến Qatar hôm 15/8.

Trước tình trạng ngày càng nhiều người đổ về sân bay, quân đội Mỹ buộc phải đóng cửa sân bay vào chiều 16/8 nhằm ngăn chặn sự hỗn loạn.

Các máy bay vận tải A400M của Đức và C-17 của Mỹ đã phải bay nhiều giờ trên không do hàng ngàn người tràn cả vào đường băng cất hạ cánh.

Đã có lúc quân đội Mỹ bắt buộc phải dùng cả trực thăng tấn công AH-64 Apache để xua đuổi những người đang cố bám vào chiếc C-17 và tràn vào đường băng khiến máy bay không thể cất cánh.

Lo sợ phiến quân Taliban trả thù, những người dân Afghanistan từng cộng tác với Mỹ và NATO tiếp tục đổ dồn về sân bay quốc tế Hamid Karzai với hy vọng mong manh được máy bay di tản ra nước ngoài.

Nhiều người đem theo cả gia đình của mình trong đó có nhiều trẻ em, họ đã phải trèo hàng rào để tìm cơ hội vào sân bay khi Mỹ đóng cửa sân bay.

Trong lúc đó, phiến quân Taliban nhanh chóng tiến sát công sân bay để lập chốt, họ thậm chí còn bắn dọa người Afghanistan đang tháo chạy để tìm cách vào sân bay. Tình thế càng hỗn loạn.

Trước tình thế này, quân đội Mỹ buộc phải mởi lại sân bay vào sáng 17/8, hiện các nhân viên người Mỹ vẫn đang chịu trách nhiệm kiểm soát không lưu giúp máy bay di sản cất hạ cánh.

Mỹ và đồng minh tăng cường các chuyến bay di tản với việc sử cụng cả máy bay quân sự và dân sự. Dự kiến chuyến bay cuối cùng sẽ diễn ra vào ngày 31/8 tới. Tuy vậy nguy cơ nhiều người có thể bị bỏ lại do không kịp di tản.

Bộ trưởng Quốc phòng Anh, ông Ben Wallace nghẹn ngào trong một cuộc phỏng vấn ngày 16/8, thừa nhận rằng, Anh có thể không đưa được tất cả công dân rời Afghanistan. Anh là đồng minh quan trọng của Mỹ trong cuộc chiến tại Afghanistan.

Quân đội Anh đang triển khai sứ mệnh cứu hộ Operation Pitting với sự tham gia của 600 binh sĩ và nhiều vận tải cơ nhằm đưa khoảng 4.000 công dân nước này và những người Afghanistan đủ điều kiện rời khỏi Kabul trong vài ngày tới.

"Nghĩa vụ của chúng tôi là đưa càng nhiều người trở về càng tốt. Nhưng tôi thực sự tiếc khi mà có khả năng một số người sẽ không trở về. Chúng ta phải làm hết sức với tư cách là quốc gia thứ ba để giúp đỡ những người đó", ông Wallace nói ngắt quãng, dường như cố ngăn nước mắt.

Khi được hỏi vì sao ông lại có cảm xúc như vậy trước cuộc sơ tán khẩn cấp khỏi Kabul, Bộ trưởng Wallace, người từng phục vụ trong quân đội Anh, trả lời: "Bởi tôi là một người lính... Bởi điều đó đáng buồn". (Hình ảnh lính Anh khi tham chiến tại Afghanistan).

Cựu Tổng thống Mỹ George Bush, người phát lệnh tấn công vào Afghanistan sau sự kiện 11/9, cho biết ông và vợ cảm thấy "rất buồn" trước những gì đang diễn ra tại quốc gia Nam Á.

“Laura và tôi đang dõi theo những sự kiện bi kịch lúc này tại Afghanistan với một nỗi buồn sâu sắc”, ông Bush nói trong một tuyên bố được đưa ra cuối ngày 16/8, theo Reuters.

“Trái tim của chúng tôi nặng trĩu với nỗi buồn dành cho những người dân Afghanistan đã phải chịu đựng rất nhiều, cũng như cho Mỹ và đồng minh NATO đã phải hy sinh to lớn”, tuyên bố của ông Bush nói thêm.

Quyết định rút quân của Tổng thống Biden làm dấy lên những lời chỉ trích từ các đồng minh và đối thủ của Washington, sau khi chính quyền Afghanistan sụp đổ chỉ trong vài ngày và Mỹ vội vàng sơ tán công dân và nhân viên đại sứ khỏi Kabul.

Sau những ngày im lặng khi tình hình Afghanistan ngày càng tồi tệ, cuối cùng Tổng thống Mỹ Biden cũng lên tiếng tuyên bố "kiên quyết ủng hộ" quyết định rút quân Mỹ của mình, đồng thời đổ lỗi ngườ tiền nhiệm và cho quân đội Afghanistan không sẵn sàng chiến đấu với Taliban.

"Tôi kiên quyết ủng hộ quyết định của mình. Sau 20 năm, tôi hiểu được một điều khó khăn rằng không có thời điểm thích hợp để rút lực lượng Mỹ. Đó là lý do tại sao chúng tôi vẫn ở đó", ông Joe Biden nói tại Nhà Trắng ngày 16/8.

Ông Biden cho biết Taliban chiếm Afghanistan là do các lãnh đạo chính trị chạy khỏi đất nước và quân đội không sẵn sàng chống lại lực lượng này.

Ông Biden cũng đổ lỗi cho người tiền nhiệm, cựu tổng thống Donald Trump, đã trao quyền cho Taliban, khiến họ có cơ hội "ở vị thế quân sự mạnh nhất kể từ năm 2001".

"Sự thật là điều này diễn ra nhanh hơn chúng tôi dự đoán. Vậy điều gì đã xảy ra? Các lãnh đạo chính trị Afghanistan đã bỏ cuộc và chạy khỏi đất nước. Quân đội Afghanistan đã bỏ cuộc và không cố gắng chiến đấu", ông Biden nhấn mạnh.

Phe Cộng hòa tại Mỹ chỉ trích bài phát biểu của ông Biden vì bảo vệ quyết định rút quân khỏi Afghanistan và đổ lỗi cho giới lãnh đạo Afghanistan về thất bại.

Nghị sĩ Steve Scalise cho rằng lý lẽ của ông Biden có thể gây tổn hại các mối quan hệ ngoại giao ở nước ngoài và bằng cách đổ lỗi cho lãnh đạo Afghanistan, ông đang gửi thông điệp rằng Mỹ không nghiêm túc trong việc sát cánh với các đồng minh.

"Tổng thống Biden nói nhận trách nhiệm và sau đó đổ lỗi cho những người khác. Đó không phải điều lãnh đạo nên làm", ông Scalise nói.

"Thế giới đang dõi theo. Làm thế nào Tổng thống Biden thuyết phục các đồng minh đứng về phía chúng ta về bất kỳ sáng kiến chính sách đối ngoại nào trong tương sau khi ông ấy bỏ lại đất nước đã hoàn toàn rơi vào tay Taliban và đổ lỗi cho quân đội Afghanistan", ông Scalise nhấn mạnh.

Ông Guy Reschenthaler, một cựu binh hải quân và là thành viên ban lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện, đồng tình với quan điểm của Scalise, bày tỏ lo ngại vị thế của Mỹ đã bị suy yếu trên trường thế giới.

"Tổng thống nói nhận trách nhiệm, nhưng là trước và sau khi đổ lỗi cho mọi người xung quanh", Nghị sĩ Reschenthaler cho hay.

"Ý tôi đây là một thất bại và mọi người đều biết điều đó. Điều tồi tệ hơn là nó báo hiệu cho các đồng minh rằng chúng ta có thể không ở đó khi họ cần. Và nó cũng khiến al-Qaeda, IS, Taliban và các đối thủ tin rằng chúng ta sẽ không bảo vệ đồng minh và rút lui như thế này", ông Reschenthaler kết luận.

Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy cũng chỉ trích Biden vì phải mất vài ngày mới phát biểu trước công chúng Mỹ sau khi Taliban giành quyền kiểm soát hoàn toàn Afghanistan, đồng thời chỉ trích Nhà Trắng và Lầu Năm Góc không đưa ra được câu trả lời về kế hoạch nhất quán trong tương lai.

"Sau 6 ngày im lặng, Tổng thống Biden cuối cùng đã phát biểu về thảm họa chính sách đối ngoại tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ. Phát biểu của ông ấy không trả lời bất kỳ câu hỏi nào về cuộc rút quân tai hại không bảo vệ được công dân Mỹ, khiến hàng nghìn lính Mỹ gặp nguy hiểm và làm gia tăng mối đe dọa khủng bố trên toàn thế giới", ông McCarthy cho biết trong một tuyên bố.

"Nhưng Tổng thống Biden nói đúng về một điều: ông ấy chịu trách nhiệm. Ông ấy nợ người dân Mỹ một kế hoạch nhất quán để đưa tất cả người Mỹ rời khỏi Afghanistan ngay lập tức và an toàn, nhắm mục tiêu vào những kẻ khủng bố ở bất cứ nơi nào chúng tìm kiếm nơi ẩn náu và bảo vệ biên giới của chúng ta", ông McCarthy nói thêm.

"Ngay khi bạn nghĩ Joe Biden không thể là lãnh đạo tồi tệ hơn nữa, thì ông ấy lại chạm xuống mức thấp mới khi cố đổ lỗi cho những người Afghanistan đã chiến đấu cạnh người Mỹ suốt nhiều năm, trong đó nhiều người đã mất mạng. Điều duy nhất thay đổi là chúng ta đã bỏ mặc họ trong đêm đen. Thật vô lương tâm. Biden phải từ chức", Hạ nghị sĩ Mark Green, một cựu thiếu tá quân đội phát biểu.

Hiện Tướng Frank McKenzie, người đứng đầu Bộ Chỉ huy Trung tâm và Taliban đã đồng ý thiết lập một “cơ chế giải trừ xung đột”, thỏa thuận giúp Mỹ tiếp tục hoạt động sơ tán tại sân bay mà không bị Taliban can thiệp.