[ẢNH] Hành trình chạy trốn gian nan của cựu Tổng thống Afghanistan

Cựu tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani cùng cấp dưới đã nhanh chóng lên 4 trực thăng rời Kabul ngay trước thời điểm lực lượng Taliban tiến vào trung tâm thủ đô hôm 15/8/2021.

"Vì quy trình an ninh đặc biệt, luôn có 4 trực thăng trực chiến và sẵn sàng cất cánh bất cứ lúc nào suốt nhiều năm qua, dù đó là ở sân bay quốc tế Kabul hay dinh tổng thống", nguồn tin giấu tên thân cận với ông Ghani cho biết hôm 3/10.

Phi đội trực thăng bay đến biên giới Uzbekistan và quyết định hạ cánh tại sân bay Termez của nước này, dù đoàn tùy tùng của Tổng thống Ghani trước đó không liên lạc với giới chức Uzbekistan để xin phép hạ cánh.

"Phi công trực thăng chở ông Ghani xin phép cho cả phi đội đáp xuống Termez bất chấp mọi trở ngại, bởi tất cả đã gần cạn nhiên liệu. Sau đó 4 trực thăng hạ cánh nối tiếp nhau ở một góc sân bay Termez", nguồn tin cho hay.

4 trực thăng chở theo 54 người, gồm gia đình ông Ghani và một số quan chức dưới quyền, 22 phi công, kỹ thuật viên không quân và 22 cận vệ tổng thống. Tất cả đều không có hộ chiếu.

"Ngay sau khi phi đội hạ cánh, khoảng 200-300 lính biên phòng Uzbekistan đã có mặt. Họ mang theo vũ khí và sẵn sàng hành động", nguồn tin tiết lộ (Hình ảnh sân bay sân bay Termez ở Uzbekistan chật ních máy bay của Afghanistan tháo chạy).

Ông Ghani và đoàn tùy tùng bị quản thúc trong 31 tiếng. Trong thời gian này, binh sĩ Uzbekistan luôn trong trạng thái cảnh giác cao độ và soi xét từng hành động của cựu Tổng thống Afghanistan.

Binh sĩ Uzbekistan dường như coi ông Ghani và cấp dưới là "những kẻ hèn nhát đã bỏ rơi đất nước được người dân và cộng đồng quốc tế hỗ trợ suốt 20 năm qua".

"Đó là 31 tiếng dài và đau đớn nhất trong cuộc đời tôi. Chúng tôi không được ăn uống và không có nhà vệ sinh. Hơn 200 lính Uzbekistan giám sát chúng tôi và luôn sẵn sàng nổ súng", nguồn tin thân cận với ông Ghani nói.

"Chưa đầy hai giờ sau khi hạ cánh, mùi chất thải xú uế của hơn 50 người đã lan khắp nơi, nhưng lính Uzbekistan vẫn bao vây và không cho chúng tôi rời trực thăng", người này nói thêm.

Tình hình được cải thiện vào ngày 16/8, khi một máy bay nhỏ với 60 chỗ ngồi, không có biểu tượng chính phủ hay thương hiệu hạ cánh xuống sân bay Termez. Ông Ghani cùng vợ và chánh văn phòng lên phi cơ đầu tiên. Những người còn lại cũng lên máy bay sau đó trong tình trạng đói khát.

"Không ai nói gì và chúng tôi cũng không biết mình sẽ đi tới đâu. Máy bay cất cánh sau vài phút và họ thông báo cả đoàn sẽ đến Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất, trước khi chúng tôi lần đầu tiên được ăn uống trong vòng 28 giờ", nguồn tin kể lại.

Dữ liệu trên trang theo dõi FlightRadar24 cho thấy chuyến bay mang mã hiệu FJK-1255 bay từ Termez đến thủ đô Abu Dhabi của UAE trong ngày hôm đó thuộc sở hữu của hãng hàng không FlyJet tại Kazakhstan.

Sau khi máy bay đáp xuống Abu Dhabi, nhiều người đàn ông Arab đã tiếp cận đoàn tùy tùng của ông Ghani và đưa những quan chức Afghanistan rời đi.

"Khác với phía Uzbekistan, những người Arab có thái độ tôn trọng và chào đón chúng tôi bằng những chiếc xe đắt tiền", nguồn tin nói thêm rằng, không biết tung tích của ông Ghani kể từ khi họ rời sân bay.

Một số quan chức tới gặp đoàn tùy tùng của Ghani sau đó một ngày, cho biết họ không thể sống ở UAE và sẽ phải đến nơi khác.

Phần lớn cận vệ và phi công đều không có giấy tờ gì ngoài thẻ quân nhân. Họ được đưa tới một khu trại cho người tị nạn Afghanistan do Mỹ thiết lập ở Abu Dhabi, trong khi một số người khác tự tìm đường riêng.

Bộ Ngoại giao UAE hôm 18/8/2021 ra thông cáo cho biết, Ashraf Ghani và gia đình được nhập cảnh vì lý do nhân đạo, nhưng không cho biết nơi ở cụ thể và điều kiện tị nạn chính trị với ông.

Từ UAE, cựu Tổng thống Ashraf Ghani đã công khai xin lỗi người dân Afghanistan vì ra đi đột ngột. Ông cho biết việc rời Kabul là để tránh nguy cơ giao tranh đẫm máu trên đường phố, đồng thời phủ nhận thông tin đem theo hàng triệu USD.

"Tôi rời đi vì sự thúc giục của lực lượng an ninh, những người đã khuyên rằng ở lại chỉ tăng nguy cơ châm ngòi cuộc giao tranh kinh hoàng, giống nội chiến những năm 1990", ông Ghani cho biết.

“Rời khỏi Kabul là quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời, nhưng tôi tin rằng đó là cách duy nhất để giữ im tiếng súng và cứu 6 triệu dân Kabul”, ông Ghani nhấn mạnh.

Các quan chức của chính quyền Afghanistan cũ dù đã lên tiếng gay gắt việc ông Ghani tháo chạy, gọi đó là "hành động hèn nhát và sẽ bị lịch sử phán xét", nhưng không quy kết việc ông ôm tiền đất nước tháo chạy.

Cựu tổng thống Afghanistan cũng bày tỏ nỗi "tiếc nuối sâu sắc" khi chính quyền của ông đã "kết thúc trong bi kịch" mà không thể đảm bảo sự ổn định và thịnh vượng cho đất nước.

"Tôi xin lỗi nhân dân Afghanistan vì không thể đem tới kết cục khác. Cam kết của tôi với nhân dân Afghanistan chưa bao giờ lay chuyển và sẽ soi đường cho tôi trong suốt quãng đời còn lại", Ghani viết.

Việc Ghani vội vã di tản khi Taliban tiến công vào thủ đô Kabul đã khiến ông cùng chính quyền cũ bị chỉ trích phản bội và không chiến đấu cho đất nước.

Tổng thống Ghani là nhà kinh tế học, từng giảng dạy ở Đại học Berkeley và Johns Hopkins ở Mỹ giai đoạn 1983-1991, sau đó làm việc cho Ngân hàng Thế giới.

Ông Ghani từng bỏ quốc tịch Mỹ để tham gia cuộc bầu cử tổng thống Afghanistan năm 2009 nhưng thất bại, mãi đến năm 2014 ông mới thắng cử lần đầu và tái đắc cử hồi tháng 9/2019. Tuy nhiên cả hai lần thắng cử đều sa vào tranh cãi và bị cáo buộc gian lận, dàn xếp.

"Ghani đã ra đi, bỏ mặc 38 triệu người Afghanistan ở lại, đây là việc khó có thể tha thứ", một cựu thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia của Afghanistan nói.