Một Đồng Xuân trù phú trong cõi chợ nổi tiếng nhất nước

ANTD.VN - Nếu nói về chợ lớn và nổi tiếng nhất Hà Nội thì có lẽ không chợ nào vượt được Đồng Xuân. Ngày bé tôi đã được theo mẹ vào chợ Đồng Xuân một lần, cứ ấn tượng và trầm trồ thán phục mãi vì cái chợ sao mà to và nhiều hàng hóa đến thế. Nhìn mênh mang tứ phía đâu cũng là quần áo, vải vóc đủ màu sắc và biết bao nhiêu xoong nồi bát đĩa, giầy dép xếp thành từng chồng cao ngất. Ấn tượng về sự trù phú của chợ nổi tiếng ấy còn theo tôi mãi. 

Thời bây giờ, chợ truyền thống không còn quá quan trọng trong nền thương mại nữa. Các siêu thị, trung tâm mua sắm, cửa hàng tiện ích, các trang bán hàng trên mạng cạnh tranh khốc liệt với chợ truyền thống và mang lại nhiều thuận lợi cho người tiêu dùng nhưng những khu chợ truyền thống vẫn đủ sức tồn tại. Đồng Xuân cũng thế, chợ nổi tiểng bậc nhất Thủ đô còn lưu giữ được những nét đặc sắc của riêng mình.

Ngược về lịch sử, chợ Đồng Xuân đã có lịch sử hàng trăm năm từ thời Nguyễn và chính thức được hình thành dưới thời Tổng trấn Nguyễn Văn Thành khi ông cho sửa sang lại thành Thăng Long vào năm 1804. Đến năm 1890, người Pháp xây chợ với 5 vòm cửa và 5 nhà cầu dài. Kiến trúc chợ hiện nay vẫn giữ lại được những đặc trưng xưa: 5 vòm mái ở mặt chính nay còn 3; những khung cảnh, khu phố bao quanh chợ dù có lúc phai mờ, nhạt nhòa nhưng những nét cơ bản của một trung tâm mua bán nhộn nhịp bậc nhất giữa khu phố cổ vẫn còn thấy rõ.

Một Đồng Xuân trù phú trong cõi chợ nổi tiếng nhất nước ảnh 1Tìm lại dấu xưa Kẻ Chợ

Đông - Bắc - trước - sau

Chợ Đồng Xuân, phía Bắc tiếp giáp với phố Hàng Khoai, nơi có một ngôi miếu thờ đạo giáo nổi tiếng của đất kinh kỳ thuở xưa. Ngôi miếu có từ thời Lý, là một trong “Thăng Long tứ quán” của đạo Lão. Ở phố Hàng Khoai là Huyền Thiên quán, ba quán kia là Đế Thích quán, nay là chùa Vua ở phố Thịnh Yên; Chân Vũ quán, tức đền Quán Thánh ở phố Quán Thánh; Đồng Thiên quán, nay là chùa Kim Cổ ở phố Đường Thành. Quán trên phố Hàng Khoai gọi là quán Huyền Thiên vì xưa kia đất này thuộc thôn Huyền Thiên, tổng Hậu Túc, huyện Thọ Xương. Quán Huyền Thiên giờ quen gọi là chùa vì khi đạo Lão suy tàn, nhân dân đưa tượng Phật vào thờ chung, từ đó gọi là chùa quán Huyền Thiên hay đền Huyền Thiên. Tượng chính được thờ trong quán là tượng Huyền Thiên, một sự rất gần gũi với pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ nổi tiếng ở đền Quán Thánh.

Mặt sau của chợ Đồng Xuân là phố Nguyễn Thiện Thuật, người anh hùng lãnh tụ của cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy. Nguyễn Thiện Thuật thuộc dòng họ hậu duệ của Nguyễn Trãi, từng nhiều lần kháng lệnh triều đình Huế để quyết đánh Pháp đến cùng. Phố Nguyễn Thiện Thuật bán nhiều hàng khô, các loại thủy sản đã chế biến và các món ăn sẵn như giò chả, thịt quay, dưa muối... Nhìn những hàng giò chả có những miếng chả quế to bằng bàn tay, tròn chịn, vàng ruộm  xếp thành từng chồng trông thật thích mắt và kích thích  vị giác của người mua hàng.

Một Đồng Xuân trù phú trong cõi chợ nổi tiếng nhất nước ảnh 2Chợ Đồng Xuân năm 1954

Phía Đông của chợ Đồng Xuân là phố Cầu Đông và phố này cũng có một chợ nhỏ - chợ Cầu Đông. Thú thực khi phát hiện ra chợ Cầu Đông nằm sát chợ Đồng Xuân, tôi đã không khỏi ngỡ ngàng, dù chợ Cầu Đông ngày xưa không nằm chính xác vị trí như bây giờ nhưng thử hỏi ai qua thời thơ bé mà không được mẹ ru những câu ca dao thế này:

“Bà già đi chợ Cầu Đông

Xem một quả bói lấy chồng lợi chăng

Thầy bói gieo quẻ nói rằng

Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn...”. 

Hoặc:

“Cầu Đông vẳng tiếng chuông chùa

Trăng soi giá nến, gió lùa khói hương...”. 

“Thiên đường” ẩm thực

Một cái chợ được nhắc đến trong một bài ca dao nổi tiếng lại nằm ngay sát chợ Đồng Xuân và tự mình, Cầu Đông cũng là chợ có nhiều mặt hàng nhưng về quy mô thì tất nhiên nhỏ hơn Đồng Xuân. Cầu Đông ngày nay có thể không nổi tiếng bằng Đồng Xuân nhưng cũng nức tiếng xa gần vì có một con ngõ “thiên đường ẩm thực”, nối từ phố Cầu Đông với Hàng Chiếu: ngõ Đồng Xuân, nó được lưu truyền trong giới sành ăn bằng những món ngon đặc sắc của mình.

Ngõ chợ Đồng Xuân vừa có vẻ hơi tối tăm vì những dãy nhà hai bên che khuất ánh sáng, lại vì những hàng quán chăng bạt để che nắng mưa nhưng mặc thế, chật chội, hơi tối và không có chỗ để xe, nó vẫn được nhiều người biết đến vì những món ăn đặc trưng cho ẩm thực Hà thành.

Một Đồng Xuân trù phú trong cõi chợ nổi tiếng nhất nước ảnh 3Chợ Đồng Xuân năm 1959

Những món ngon nhất ở cái ngõ chợ này, đầu tiên có thể kể đến món chả kẹp que tre nướng vỉ than. Giờ đây, đâu đâu người ta cũng nướng chả bằng vỉ thép, inox, chỉ còn vài chỗ nướng chả theo kiểu truyền thống, miếng chả ở đây được nướng bằng kẹp tre, được bọc lá lốt bên ngoài ăn cùng với giấm me, giấm sấu nên mùi vị vừa thơm ngon, vừa lạ miệng hơn hẳn những nơi khác.

Một món nổi tiếng nữa của ngõ chợ là món bún ốc. Ốc nhồi thì béo, giòn, bún thì trắng, nước dùng thì chua chua vị giấm bỗng, lại cộng thêm một ít rau thơm nữa là thực khách ai lấy đều muốn hít hà, ăn xong một lần còn muốn quay lại nữa. Nhưng không chỉ có bún chả nướng kẹp tre, bún ốc, cái ngõ chợ chật hẹp này còn nổi tiếng bởi những món ăn như bánh tôm, bánh rán mặn, chè xuka, nộm bò khô, phở tíu trộn, cháo sườn sụn…

Chợ Đồng Xuân theo thời gian

Chợ Đồng Xuân cũng là một những địa điểm quan trọng trong lịch sử  kháng chiến của Hà Nội. Trong trận chiến bảo vệ Hà Nội năm 1947 đã có một trận đánh ác liệt giữa Vệ quốc quân và lính viễn chinh Pháp ở đây. Quân dân Hà Nội đã anh dũng chiến đấu với quân Pháp để bảo vệ từng góc phố, ngôi nhà và đã có nhiều người ngã xuống. Ở góc tây bắc của chợ đã được dựng một đài Cảm Tử, tưởng niệm ngày Toàn quốc kháng chiến và những chiến sĩ đã hy sinh để bảo vệ Thủ đô.

Một Đồng Xuân trù phú trong cõi chợ nổi tiếng nhất nước ảnh 4Bên trong chợ Đồng Xuân ngày nay

Một Đồng Xuân trù phú trong cõi chợ nổi tiếng nhất nước ảnh 5

Đi chơi chợ, ngoài cái việc thăm thú các thắng cảnh, ăn những món đặc trưng của phố cổ Hà Nội thì mục đích quan trọng nhất là mua hàng hóa, nhất là  nếu chọn mua được những món đồ đẹp, hợp túi tiền.

Chợ Đồng Xuân theo thời gian, từ cái chợ bán mọi mặt hàng giờ đã chủ yếu là  chợ bán buôn cho Hà Nội và cả miền Bắc. Hàng hóa trong chợ nhiều và rẻ hơn các nơi khác nhưng chỉ khách mua buôn mới được ưu ái hơn. Hàng hóa phong phú, chất lượng đa dạng, giá cả phải chăng nhưng nếu ai muốn mua lẻ thì nên rủ vài người cùng mua để vừa tiết kiệm vừa được chào đón hơn. Tầng một của chợ bán nhiều mặt hàng tổng hợp như phụ kiện điện thoại, giầy dép, đồ điện tử…; tầng hai bán quần áo may sẵn, vải vóc...; tầng ba chủ yếu bán đồ sơ sinh, phía sau chợ có các quầy hàng khô và bán chim, thú cảnh…

Chợ Đồng Xuân dù đặc thù là một cái chợ chuyên bán buôn giá rẻ để cạnh tranh với những nơi cung cấp hàng hóa khác nhưng không phải vì thế mà chợ vắng khách; luôn có sự mua bán nhộn nhịp ở đây, nhất là vào dịp cuối tuần; bãi gửi xe của chợ lúc nào cũng chật cứng, nếu không khéo léo hoặc không phải là khách quen thì khó kiếm được một chỗ gửi xe trong khu chợ này.

Một Đồng Xuân trù phú trong cõi chợ nổi tiếng nhất nước ảnh 6Chợ Đồng Xuân những năm đầu thế kỷ XX

Biết, hiểu, lắng nghe để hòa mình với chợ

Cùng với cuộc sống hiện đại, Đồng Xuân cũng chuyển mình để bắt kịp với nhu cầu của xã hội. Ngoài chợ truyền thống họp vào ban ngày, còn có chợ Đồng Xuân ban đêm phục vụ khách du lịch vào dịp cuối tuần; và ngay cả những ngày thường thì khu vực cổng chợ cũng có nhiều gian hàng mở cửa vào buổi tối phục vụ khách du lịch. Chất lượng của những mặt hàng bán ở chợ đêm ở mức vừa phải nhưng bù lại mẫu mã luôn đa dạng và giá cả thì phải chăng.

Đi chơi chợ luôn có cái thú riêng của nó, cũng không nhất thiết phải mua hàng mà có thể chỉ nhìn ngắm không gian phố cổ, sự giàu có đa dạng của hàng hóa, màu sắc, hương vị, không khí của một khu chợ có cả trăm năm tuổi hoặc thưởng thức những món ngon của đất kinh kì cũng đủ làm cho du khách thấy thỏa mãn.

Nhưng đi chợ, nhất là ở một cái chợ nổi tiếng và kỹ tính như Đồng Xuân cũng nên để ý. Khách hàng không nên mặc cả nếu người bán hàng không muốn mặc cả hoặc đã treo biển “miễn mặc cả”, cũng đừng hỏi mua một món đồ nhỏ nếu quầy hàng có đông khách đang mua buôn. Buôn bán trong chợ, từ lâu đời đã tồn tại những quy tắc riêng của nó hoặc từ một sự kỹ càng nào đó mà cũng nên tôn trọng. Một cái chợ nổi tiếng của đất kinh kỳ luôn có những đặc trưng riêng của mình. Biết, hiểu, lắng nghe để hòa mình vào cuộc sống một cách hài hòa, dễ chịu; đi chơi, mua sắm ở chợ cũng thế.

Tin đọc nhiều